Page 200 - Sanat Tarihi -12

6. İSLAM VE TÜRK MİMARİSİ
ÜNİTE

6.3.3. Su Yapıları

İslam ve Türk mimarisinde görülen başlıca su yapıları; hamam, bend,
çeşme, köprü ve kemerlerdir.

Hamamlar

Hamamlar soyunma yerleri, ılıklık, sıcaklık
(yıkanılan bölüm), külhan (suyun ısıtıldığı yer) gibi
bölümlerden oluşmaktadır. Hamamlar, İslam dünya-
sında ilk olarak 8. yüzyılda Kusayr Amra ve Mişetta
saraylarında görülmüştür. Selçuklularda 12. yüzyıldan
itibaren görülen hamamlar, Osmanlıların ilk dönem-
lerinde camilerin yanında yapılmış, daha sonraları
genellikle külliyelerin içerisinde yer almıştır.

Türk sanatında hamamlar tek veya çifte hamam
olarak yapılmıştır. Tek hamamlar belirli zamanlarda
kadınlar ve erkekler tarafından dönüşümlü olarak
kullanılmıştır. Çifte hamamlar ise kadınların ve
erkeklerin aynı anda farklı bölümleri kullandıkları
hamamlardır. Hamamlarda erkek ve kadınların giriş ve
çıkış yaptıkları kapılar farklı olup kapıları genellikle
ıssız ve dar sokaklara açılırdı.

Osmanlıların ilk döneminde yapılan ve çifte
Görsel 6.47
Yıldırım Hamamı, Mudurnu hamam olarak tasarlanan Mudurnu Yıldırım Hamamı,
anıtsallığı kadar örtü sistemindeki çeşitliliğiyle dik-
kat çekmektedir (Görsel 6.47). Hamamın duvarları
moloz taştan, saçak silmeleri ise derzli kesme taştan
yapılmıştır. Duvarlar ve bunları örten kiremitli çatı
girintili çıkıntılıdır. Hamam, kare planlı olup erkekler
bölümü doğu, kadınlar bölümü ise batıdadır. Hama-
mın giriş kısmı mukarnaslıdır. Aydınlık fenerinin
altında fıskiyeli havuz yer almaktadır.

Osmanlı Klasik Dönemi’nde, Mimar Sinan’ın
Hürrem Sultan adına yaptığı Haseki Hamamı,
Sultan Ahmet Meydanı’ndadır. 1553’te çifte hamam
olarak yapılan eserde kadınlar ve erkekler bölümü tek
duvarla ayrılmıştır. Duvarlar taş ve tuğla sıraları ile
örülmüştür. Sıcaklık kısmı renkli mermer döşemeler
ve geometrik yıldızlarla süslenmiştir.

Sokullu Mehmet Paşa’nın emriyle Mimar
Sinan’a yaptırılan Edirne’deki Çifte Hamam’da
soyunma odalarının üstünü iki büyük kubbe örtmek-
tedir. Eserin önündeki revaklı kemer sıraları sonradan
eklenmiştir (Görsel 6.48).
Görsel 6.48
Çifte Hamam, Edirne

200