Page 237 - Sanat Tarihi -12

GELENEKSEL SANATLARIMIZ 7.
ÜNİTE

eser meydana getirilmiştir. Önceleri Sivas, Konya, Erzurum, Van, Diyarbakır,
Tokat gibi şehirler maden işleme merkezleri olarak önem arz etmiş olsa da
daha sonra Bursa, Edirne ve İstanbul önemli merkezler olmuştur.

15 ve 17. yüzyıllar arası Osmanlı maden sanatında Klasik Dönem
olarak adlandırılır. 15. yüzyılın ikinci yarısında Balkanların Osmanlı
topraklarına katılmasıyla zengin gümüş yataklarına sahip olunmuş ve bu
madenin kullanımı arttırmıştır. Bu nedenle 16. yüzyıl sonu ile 17. yüzyıl
başından kalan eserlerin çoğu gümüşten yapılmıştır. Bu gümüş eserler
üzerinde görülen zengin süsleme çeşitleri de genellikle bitki motifleri ile
bezenmiştir.

Anadolu’da zengin bakır yatakları bulunduğu için bakır, Osmanlı
maden sanatı içinde en çok kullanılan madendir. 16. yüzyılda bakır eserlerde Görsel 7.52
Bakır ibrik,
de bitkisel ağırlıklı süslemeye rastlanmaktadır. Bakırdan yapılmış örnek- 19. yy. Topkapı Sarayı Müzesi
lerde, kademeli olarak kıvrık dal ve yaprakların üzerinde lotus ile
palmetler yer almaktadır (Görsel 7.52). Bakır kalaylandığı zaman gümüşe
benzemesi, kolay temizlenmesi ve sağlıklı olması nedeniyle Türk mutfa-
ğının vazgeçilmez malzemesi olmuştur.

Maden sanatı, form, teknik ve değişen malzemeler içinde her yüzyılda
farklı görünümlere bürünmüştür (Görsel 7.53, 7.54). Eserler aşırıya kaç-
mayan bir zevkle ortaya konulmuştur.

Yaşadığınız çevrede yaşatılmakta olan el sanatları hakkında bilgi
toplayarak bu sanatların insanların hangi gereksinimlerini karşılamak
amacıyla devam ettirildiğini araştırıp bir sunum hazırlayınız.

7.2. TÜRK KÜLTÜRÜNÜN EL SANATLARINA YANSIMASI

Görsel 7.53
El sanatları, bir ülkenin kültürel kimliğinin en canlı belgeleridir. Bir Pirinç aşurelik,19. yy.
ülkenin gelenek ve göreneklerinin, yaşam biçiminin kuşaktan kuşağa Topkapı Sarayı Müzesi
aktarılmasında ve geliştirilerek devam ettirilmesinde el sanatları büyük rol
oynamaktadır.

Anadolu; birçok el sanatı ürününün yapıldığı, çeşitlendiği, dünyaya
tanıtıldığı çok önemli bir yerdir. Türk insanı ince sanat zevkini, estetiğini,
duygusallığını, hoşgörüsünü ve dinî inancını üretmiş olduğu el sanatları
ürünlerine yansıtmıştır.

Halı ve kilimler ilk yapıldıkları dönemden itibaren sadece insanların
fiziksel ihtiyaçlarını değil aynı zamanda psikolojik beklentilerini de
karşılamak için yapılmıştır. Her bölgenin kendine has motifleri vardır. Görsel 7.54
Motiflerde hikâyelerin oluşumu ve anlamları Anadolu’da dokunan ilk Pirinçten yapılmış dövme terazi,
19. yy. Topkapı Sarayı Müzesi
halıya kadar uzanmaktadır. Halıyı dokuyan kişi duygu ve düşüncelerini
çoğunlukla motiflerle yansıtmıştır. El dokuması halılarda her motif, düğüm
ve ilmeğin ayrı bir anlamı vardır.

237