Page 89 - Sanat Tarihi -12
P. 89
İLK ÇAĞ’DA DOĞU AKDENİZ HAVZASI UYGARLIKLARI VE BİZANS 3.
ÜNİTE
Ortak Özellikler Farklı Özellikler
İlk Çağ Anadolu uygarlıklarının hepsinde başkentler güçlü surlarla Hitit kalelerinde bölüm sayısı çok daha fazladır ve bir saray komplek-
korunmaktadır. Kalelerin içinde tapınaklar, tören odaları ve depolar si görünümündedir.
yer almaktadır.
Kaleler
İlk Çağ Anadolu uygarlıklarının hepsinde çok tanrılı inanç sistemi Hitit tapınaklarında bunlara ek olarak avlunun çevresinde yan odalar
görülür. Bu tanrılar adına yapılmış tapınaklar bütün kültürlerde çok ve devlet arşivlerinin saklandığı bölümler bulunmaktadır.
önemlidir. Tapınaklarda tanrı heykellerinin bulunduğu bir kutsal oda,
büyük bir avlu, sunak bölümü ve odalar bulunmaktadır.
Tapınaklar
Mimari Frig, Lidya ve Urartu uygarlıklarında mezar odaları ve kaya mezarları Ölülerini yakarak küllerini çömlekler içinde sakladıkları için Hititlerde
çok önemlidir. Mezarlara ölen kişiyle birlikte çok zengin armağanlar anıt mezar mimarisi gelişmemiştir. Friglerde mezar odaları ahşaptan
konulmaktadır. Urartu ve Lidyalılarda mezar odaları taştan yapılmak- yapılmıştır. Lidya mezar odalarına diğer Anadolu uygarlıklarından
tadır. Frig ve Lidyalılarda ise tümülüsler önemli mezar yapılarıdır. farklı olarak giriş koridoru ve kapı vardır. Lidyalılara ait bazı küçük
tümülüslerde ceset ahşap bir sandukaya alındıktan sonra mezar
Mezarlar teknesi denilen taş sandıklara yerleştirilmiştir. Tümülüslerin
üzerindeki toprağın kaymaması için tepenin çevresine duvar örme
Lidya mimarisine özgüdür.
Anadolu’daki İlk Çağ uygarlıklarına ait evler taş temel üzerine kerpiç Hititlerde evler genellikle değişmez ve katı planlara sahip değildir.
duvarlı olarak yapılmıştır. Frig, Urartu ve Lidya mimarisinde konutlar Lidyalıların evlerinde odalar halı ve kilimlerle ayrılmıştır. Urartu
dikdörtgen planlıdır. mimarisinde baraj ve su kanalları çok önemli yere sahiptir.
Sivil Mimari
İlk Çağ Anadolu uygarlıklarının tamamında, tanrıları tasvir eden Hitit kabartmalarında insan ve aslan karışımı hayali yaratıklar, savaş
büyük boyutlu duvar kabartmaları yapılmıştır. Çoğu zaman bu sahneleri ve kutsal ziyafet sahneleri ile günlük yaşamdan tasvirler yer
Heykel ve kabartma mühürler İlk Çağ Anadolu uygarlıklarının vazgeçilmez ürünleri kabartmalı taş bloklar Urartu ve Lidya yapılarında yaygın değildir.
kabartmalarda tanrıların yanında krallara da yer verilmiştir.
alırken, Frig ve Lidya kabartmalarında ana tanrıça Kibele gürü ön
Kabartma sanatının küçük sanat eserlerinden kabul edilen damga
plana çıkmaktadır. Yine Frig ve Hitit yapılarında sıkça görülen
Hititlere ait küçük boyutlu heykellerde kuş, boğa, antilop, çift başlı
arasındadır.
ördek ve aslan tasvirleri diğer Anadolu uygarlıklarından farklı olarak
sıkça kullanılmıştır. Geç Hititlerde heykeli oluşturan gürlere duyguları
yansıtan ifadeler verilmiştir.
İlk Çağ Anadolu uygarlıklarına ait küçük el sanatı eserlerinde Çeşitli madenlerden yapılan güneş kursları Hititlerin sembolü hâline
genellikle inanç sistemleri kendini göstermektedir. Çeşitli hayvan gelmiştir. Urartularda küçük el sanatlarındaki maden kullanımı
yoğunluğu ve işçiliği açık olarak kendini göstermektedir. Friglerde
şekilleri verilmiş törensel kaplar hepsinin ortak özelliğidir. Yapılan
Küçük El Sanatları hayvan tasvirleri de kullanılmıştır. Kâse, kazan, tabak, testi, kemer, altın ve gümüş gibi değerli madenlerden yapılmış süs eşyaları ve
çanak çömleklerde geometrik desenlerin yanında sıkça bitki ve
ahşap işçiliği ve dokumacılık ön plana çıkmaktadır. Lidyalılarda ise
paralar farklılık yaratmaktadır. Asur etkisindeki hayvan biçimli sütun
içecek kabı, çengelli iğne ve çeşitli süs eşyaları bu dönemde
Anadolu’da sıklıkla görülen küçük el sanatları örnekleridir.
altlıkları Geç Hititlerin farklılığını ortaya çıkarmaktadır.
Tablo 3.1. İlk Çağ Anadolu Uygarlıklarına Ait Sanat Eserlerinin Farklı Ve Ortak Özellikleri
89
