Page 92 - Sanat Tarihi -12

3. İLK ÇAĞ’DA DOĞU AKDENİZ HAVZASI UYGARLIKLARI VE BİZANS
ÜNİTE

Yunanistan’da ilk siyasal örgütlenmeler polis adı verilen
şehir devletleridir. Şehirlerin etrafı surlarla çevrilmiştir.
Şehirlerde birbirine paralel ve birbirini dik kesen düzenli
caddelerin bulunduğu ızgara planı uygulanmıştır. Duvarları
resim ve mozaiklerle kaplanmış saraylar ve evler, geniş bir
avlu ile onun etrafında yer alan odalardan oluşmaktadır.

Şehirlerin merkezini, agora adı verilen ve çevresine
değişik işlevli yapıların inşa edildiği meydanlar oluştur-
maktadır (Görsel 3.77). Kentin sosyal, ticari ve dinî yaşa-
Görsel 3.77 mında önemli yer tutan agoraların yakınlarında, işlik ve dükkânların yer
Temsili Agora resmi aldığı stoalar, şehir meclisinin toplandığı meclis binası bouleterion
(boleteryum) (Görsel 3.78), amfitiyatroların küçüğü olan ve konser binaları
olarak kullanılan odeionlar (odeon) bulunmaktadır. Bunların yanı sıra
gençlerin teorik ve beden eğitimi aldığı gymnasium (cimnazyum),
atletizm yarışlarının gerçekleştiği stadium (stadyum) ve theatrum
(tiyatro) gibi kamu binaları kentlerin ayrılmaz unsurlarıdır. Şehre hâkim
tepe üzerinde (akropoliste) ise halkın nazarında en saygın yapı
olan tapınaklar yer almıştır (Görsel 3.79). Tapınaklar uzun
dikdörtgen biçimli megaron denilen ev tipinin geliştirilmesiyle
ortaya çıkmıştır. İlk dönemlerde tapınaklar, ahşap ve kerpiçten
inşa edilen, üzeri saz ve kamışla örtülü basit yapılardır. Daha
sonra kireç taşı ve mermer gibi daha dayanıklı taşlar ve pişmiş
toprak kiremitler kullanılmaya başlanmıştır. Yunan tapınakları,
tanrı heykelinin yer aldığı bir mekân, bunun önünde yer alan bir
giriş bölümü ve dışta bunları çevreleyen sütun dizilerinden
oluşmuştur. Tanrı evi olan tapınakların içine girilmemekte, dinî
Görsel 3.78 törenler avludaki sunağın yanında yapılmaktadır.
Temsili Bouleterion resmi

Erechtheion Tapınağı
Parthenon Tapınağı

Athena Heykeli
Amtiyatro

Kapılı Giriş

Görsel 3.79
Nike Tapınağı Atina Akropolisi (temsili resim)

92