Page 96 - Sanat Tarihi -12

3. İLK ÇAĞ’DA DOĞU AKDENİZ HAVZASI UYGARLIKLARI VE BİZANS
ÜNİTE

Arkaik Dönem (MÖ 7-6. yy.): Yunan heykel sanatının ilk anıtsal
örneklerinin ortaya çıktığı Arkaik Dönem'de insan vücudunu oluşturan
unsurlar aslına uygun biçimde şekillendirilmiştir. Dönemin serbest
heykellerinde katı görünümlü ve cepheden tasvir edilen genç erkek (Kuros)
ve genç kız (Kore) heykelleri önemli bir yere sahiptir. Gerçek kişileri ve
tanrıları temsil etmeyen bu heykellerin, tanrı veya tanrıçalara sunulan adak-
lar olduğu kabul edilmektedir. Yunan heykelleri Mısır ve Mezopotamya
heykellerinde olduğu gibi cepheden ve hareketsizdir. Ancak bacak ve
kolların gövdeden ayrılması, çıplak oluşları ve desteğe ihtiyaç duymamaları
nedeniyle Mezopotamya ve Mısır örneklerinden ayrılır. Kore heykelleri
genellikle gövdeye yapışık, kıvrımsız kalın kumaştan uzun bir giysi ile
gösterilmiştir. Dudak uçları hafifçe yukarı kaldırılarak, yüze tebessüm
ifadesi verilmiştir (Görsel 3.87). Heykeller frontal ve simetrik görünümleri
ile Mısır heykellerini anımsatır. Delfi’deki Atlet Heykellerinde görüldüğü
gibi kollar vücuda birleşmiş ve eller yumruk gibi sıkılarak vücuda
yapıştırılmıştır. Heykellerde omuzlar geniş, bel ince, kalça dar, gözler iri ve
badem biçimlidir. Adaleler ve saçlar belirtilmiş olmakla birlikte tam bir
doğallık yansıtmaz. Baş iri, saçlar lüleler hâlinde omuzlara düşmüştür.
Dönemin diğer örnekleri arasında Sisam’daki “Tanrıça Hera Heykeli” ve
Atina’daki “Gülümseyen Kadın Heykeli” gösterilebilir (Görsel 3.88).

Arkaik Dönem’de eserlerde ilk kez alınlık, friz, metop ve akroterlerde
tanrılarla ilişkili kabartmalara yer verilmiştir. Kabartmalarla süslenmiş
olduğunu bildiğimiz en erken tarihli yapı MÖ 7. yy. ortalarına tarihlenen
Görsel 3.87 Girit Adası’ndaki Prinias (Pirinyas) Tapınağı frizidir. Bir süvari alayının
Kore Heykeli, Del betimlendiği kabartmalarda, atlar ve biniciler şematik ve gerçeküstü boyut-
ları ile oldukça oransız bir görünüm sunar. MÖ 6. yüzyılın başlarında inşa
edilen Korfu Artemis Tapınağı’nın (MÖ 580) alınlık kabartmalarında,
Gorgo Medusa ile hayvan ve insan kabartmalarından oluşan bir sahneye yer
verilmiştir (Görsel 3.89).

Görsel 3.88 Görsel 3.89
Tanrıça Hera Heykeli Artemis Tapınağı alınlık kabartmaları, Korfu

96