Page 11 - Sosyoloji 1 | 2.Ünite

Toplumsal Yapı ve Toplumsal İlişkiler 2. ÜNİTE

Yorumlayınız

Aşağıdaki metinleri okuyarak soruları cevaplayınız.
TOPLUMSAL İLİŞKİLER VE TOPLUMSAL YAŞAM
TOPLUMSAL YAPI İnsan, yaşamını sürdürmek ve daha iyi koşullara ulaşa-
Toplumu anlamak ve araştırmak amacıyla geliştiri- bilmek için diğer insanların ilgi, destek ve yardımına ihti-
len toplumsal yapı kavramı, sosyolojide en önemli yaç duyar. İnsanın fiziksel, sosyal ihtiyaçlarını diğer insan-
kavramlardan biridir. Bunun nedeni basittir. Toplumu larla ilişki kurarak karşılayabilmesi ise toplumsal yaşamı
nesnel bir gerçeklik şeklinde var olan bir olgu olarak gerekli ve zorunlu kılar. İnsanlar bu nedenden dolayı ortak
anlamak için toplumda yaşayan insanların birbirleriyle değerler, inançlar ve kurallar etrafında toplanarak bir
ilişki kurma yolunun bu ilişkilerin doğasını belli bir toprak parçası üzerinde iş birliğinde bulunur. Böylece
biçimde şekillendiren belirgin biçimlerin var olduğunu toplumsal yaşam varlığını sürdürür. Doğan her birey ise
görmek gerekir. Toplum, üyeleri arasında ortaya çıkan zaman içinde toplumla birlikte nasıl yaşanacağını öğrendi-
ve gelişen çeşitli toplumsal ilişki örüntülerinden oluşur ği bir toplumsallaşma sürecine girer. Yaşamı boyunca
ve toplumsal yapı bu örüntülerin örgütlenişini ve aldığı içinde bulunduğu topluluktaki diğer insanlarla sürekli bir
biçimleri ele almak ve betimlemek için sosyolojinin ilişki içinde bulunan insan sosyal bir varlıktır. İnsanlar
kullandığı terimdir. tarafından ortaya konan sosyal davranışlar sosyal olayları
doğurur. Sosyal olayı ortaya çıkaran davranış biçimi,
ortaya konuluş şekli ve davranışla etkileşimde bulunan
bireylerin sayısı, sosyal olayın önemini ortaya koyar. İnsan
özgür iradeye sahip olmasının yanında tutkulara da sahip-
tir. İnsanların dürtüleri ve tutkuları sınırlanmadığı ve belli
kurallarla kontrol altına alınmadığı zaman birlikte yaşa-
maları ve toplum yaşamı oluşturmaları mümkün değildir.
Örf, âdet, ahlak ve hukuk kuralları bunun için vardır.
Toplum içinde yaşayan insanın, toplumun kurallarını
bilmesi ve toplum yaşamına uyum sağlaması gerekir
(Görsel 2.12).

Görsel 2.11: Toplumsal yapı, parçaların oluşturduğu bir bütündür.
Sosyolojinin toplumu sadece bireylerin toplamı
olarak ele alması mümkün değildir. Çünkü toplum,
insanların bir araya gelmesiyle oluşmaktadır. Toplum
birbirleriyle aktif şekilde ilişkiler kurarak toplumu
oluşturan bireyler topluluğu mudur? Ya da toplumu
meydana getiren toplumsal ilişkiler toplum üyelerinin
faaliyetlerini belirleyen dış koşullar olarak özerk bir
kimlik mi elde eder? Her iki durumda da toplumun
üyeleri arasında belli şekillerde yapılandırılmış ya da
örgütlenmiş ilişkilerden meydana geldiği düşünülmek- Görsel 2.12: Bayram kutlayan çocuklar.
tedir. Dolayısıyla toplumun nesnel bir varlığı bulun-
maktadır (Görsel 2.11). Toplumda bireylerin ortaklaşa maddi ve manevi
etkinliklerde bulunmaları sonucu oluşan bağların tümü
Yukarıda sunulan ilk görüş toplum yapılarının kendi toplumsal ilişki adını alır. Bu ilişkiler olmasaydı toplumsal
eylemlerinin faili olan ve birbirleriyle olan ilişkilerini yapıdan bahsedilemezdi. Çünkü toplumsal yapının ögele-
karşılıklı üreten bireylerin eylemlerinden oluştuğunu rini oluşturan statüler ve normlar toplumsal ilişkilerin
savunmaktadır. kurulmasını sağlayan etkileşimler sonucu oluşur. Bu
etkileşimler toplumsal kurallar, statüler, örf ve âdetleri
İkinci görüş ise toplum yapılarını bir ilişkiler sistemi meydana getirir. Sonuç olarak etkileşimler yoluyla
olarak ele almaktadır. Bu ilişkiler sistemi insanların kurulan toplumsal ilişkiler toplumsal yapıyı biçimlendirir.
nasıl davranacaklarını belirleyen bir sistem olarak işlev Zorunlu ve kaçınılmaz olan toplumsal ilişkiler, her toplu-
göstererek toplum üyelerinin faaliyetlerini belirler. mun ekonomik, kültürel ve siyasal gelişmişlik düzeyine
(David F. Walsh “Yapı/Faillik”, Sosyolojik Dikotomiler, s.23-24) göre farklı özellikler gösterir.
(www.megep.gov.tr)
1. Toplumsal ilişkileri belirleyen unsurlar nelerdir?
2. Toplumsal ilişkilerin toplumsal yapı içindeki önemi nedir? Tartışınız.

65