Page 79 - Sosyoloji 1 | 2.Ünite

Toplumsal Yapı ve Toplumsal İlişkiler 2. ÜNİTE

Kent Yaşantısına Geçiş

HAZIRLIK SORULARI

1. İnsanlar kentlere neden yerleşme ihtiyacı duymuşlardır? Düşüncelerinizi ifade ediniz.
2. Günümüzde kentte yaşamanın nedenleri neler olabilir? Görüşlerinizi paylaşınız.

KAVRAMLARIMIZ

Kent

KENTLERİN TARİHSEL GELİŞİMİ

Kent yaşantısına geçiş MÖ 3500’lü yıllara dayanır. İlk • Kentler, çeşitli etnik grupları, kültür ve meslek grupları,
kentler Mezopotamya’da (Dicle ve Fırat arasında) kurulmuş- toplumsal sınıf ve tabakaları içine alan heterojen bir
tur. Öte yandan Mısır’da Nil, Hindistan’da İndus ve Çin’de yapıdadır.
Sarı Nehir civarında ilk kent özellikleri gösteren yerleşim • Belirleyici olan ekonomik etkinlikler sanayi, ticaret ve
yerleri kurulmuştur. Bu dönemde kurulan kentler, çoğunlukla hizmet sektörüdür.
nehir ya da göl kenarlarında oluşturulmuştur. • Sağlık hizmetleri, altyapı, haberleşme; kültürel, siyasalalan
ve eğitim alanındaki yenileşme ve ilerlemeler kentlerin
Tarımsal üretimle birlikte üretim araçları da gelişmeye cazibesini artırmaktadır.
başlamış, bu yüzden gereksinim fazlası ürünler ortaya çıkmış-
tır. Elde edilen ürünün fazlasının biriktirilmesi, takas edilmesi,
üretim araçlarının yapımı (kara saban, tekerlekli kağnı, çanak
çömlek yapımı, sulama kanalları, yelkenli gemi vb.), onarımı
yeni iş alanlarının doğmasını sağlamıştır. Böylece tüm bu
olanaklara sahip olan kentler ortaya çıkmıştır.

Günümüzdeki anlamıyla ilk kentlerin ortaya çıkışı Sanayi
Devrimi ile olmuştur. Sanayi Devrimi ile birlikte kentlerin
ekonomik yapısı tamamıyla değişmiş, makineye dayalı
üretimin yapılması geleneksel köy yapılarını etkilemiştir.
Fabrikaların yakınında kurulan ve kente göç eden insanların
oluşturduğu sanayi kentleri doğmuştur. Bundan da anlaşılı-
yor ki kent: “Artan bir nüfus yoğunluğuna sahip, toplumsal
hayatın mesleklere ve iş bölümüne göre organize edildiği,
üretimin yoğun olarak sanayiye dayandığı, ikincil ve yoğun
insan ilişkilerinin yaygınlaştığı yerleşim birimi”dir (Görsel 2.97).

Köyler tarım dışı etkinliklerin, özellikle sanayi ve hizmet
sektörünün yoğun olduğu yerleşim birimleridir.
Kent Yaşantısına Geçişin Nedenleri
• Ortak düşmana karşı birlikte korunma gereksinimi,
• Köylerde üretim fazlalığının değişimi için pazar görevi
yapacak büyükçe bir yerleşim alanını gerekli kılması,
• Ürünlerin taşınmasında teknoloji ve deniz ulaşım araçları-
nın gelişmesi,
• Bazı bölgelerin veya yerlerin bazı dinler veya inançlar tara-
fından kutsal sayılmasıdır.
Kent Toplumunun Özellikleri
• Kentlerde çeşitli ekonomik, siyasal ve sosyal işlevleri ger-
çekleştiren ikincil ilişkiler vardır.
• Kentte özel ve resmî birçok kuruluş bulunur.
• Kentte işler yazılı kurallar çerçevesinde, planlı bir şekilde
gerçekleşir.
• Kent yaşamındaki ilişkilerde kişisel çıkarlar ön plandadır. Görsel 2.97: Sanayi kuruluşları kentlerin yapısını değiştirmiştir.
(İskenderun Demir Çelik Fabrikası)

133