Page 91 - Sosyoloji 1 | 2.Ünite

Toplumsal Yapı ve Toplumsal İlişkiler 2. ÜNİTE

Okuma Parçası

Aşağıdaki metinleri okuyarak soruyu cevaplayınız.

Görsel 2.117: Ankara, Türkiye Görsel 2.118: İstanbul, Türkiye
KENTLER VE METROPOLLER METROPOL KENT
Kent, sanayi ve ticaretle uğraşan çok sayıdaki insanın Nüfusu bir milyondan fazla olan kentler “metropol
bir arada yaşadığı yerleşim birimidir. Kentlerin; üretim kent” (metropolis) olarak adlandırılmıştır. Günümüzde
şekli, tüketim biçimi, sosyal ilişkiler bakımlarından kendi- ülkeler nüfusu bir milyonu geçen bu kentleri resmî olarak
ne özgü bir yapısı vardır. Kentlerde bireysellik, ekonomik metropol kent olarak adlandırmasalar bile birbirinden
kazanç, konforlu bir yaşam, sportif ve sanatsal faaliyetler ayırıcı ve farklılaştırıcı bir ölçüt olarak bu rakamı mutlaka
gibi amaçlar toplumsal hayatı harekete geçiren ve belirle- kullanmaktadırlar. Elbette bir milyon rakamı tek başına
yen ana ögelerdir. Bundan dolayı kentlerde insanlar arası metropol kentleri tanımlamak ve diğer kentlerden farklı
ilişkiler çoğunlukla resmî, mesafeli ve çıkar ilişkisine olduklarını ortaya koymak için yeterli sayılamaz. Ancak
dayalıdır. Yoğun bir nüfus yapısına sahip olan kentlerde bu kent türünü tanımlamada bir milyon rakamının gerekli
bireyler farklı uğraşlar içinde bulunarak birbirlerini bir şartı yerine getirdiği konusunda bilim dünyasında ortak
tamamlarlar. Bu durum beraberinde uzmanlaşmayı da bir kanaat bulunmaktadır. Bu çerçevede Mübeccel Kıray
getirir. Ayrıca sürekli göç alan kentlerde heterojen bir metropol kenti kentleşmenin özel bir hâli ve daha ileri
kültür görülür. Kentsel yerleşim biçimi her geçen gün seviyesi olarak tanımlamıştır. Bu bağlamda metropol-
büyümekte, değişmekte ve yapısal analizi sosyologlar için leşme, kentleşme perspektifinin büyük kentler lehine
güç hâle gelen metropollere dönüşmektedir (Görsel 2.117). radikal dönüşümü olarak tanımlanmıştır.
Metropol, kentten farklı olarak birden fazla merkeze Metropol kent kavramı ise genellikle bir merkez kent ve
sahip yerleşim birimidir. Metropoller, sanayi ve ticaret başta onun gerisindeki kırsal-yarı kentsel bölgenin tümünü birden
olmak üzere birden fazla merkeze ayrılmıştır. Metropoller, anlatan bir kavram olarak ele alınmıştır. Metropol kent
sadece kendilerine değil çevrelerine de üretim, ticaret, sadece ekonomik ve kültürel yaşam üzerindeki rolü ile
ulaşım, kültür, sanat, hizmet sektörü, eğitim gibi birçok değil, aynı zamanda onun geniş hinterlandı üzerindeki
alanda hitap edebilen çok merkezli kentlerdir. Bu tip kentle- etkisiyle farklı bir kent türüdür. Bu takdirde metropol kent;
rin bir bölgesi sanayi merkezi iken başka bir bölgesi ticaret bina kompozisyonundan fonksiyonlara, teknolojik seviye-
merkezi olabilmektedir. Kişilere sağlamış oldukları iş imkân- sinden kültür tarihine, çevresel etkisinden ekonomisine,
larından dolayı oldukça kalabalık bir nüfusa sahip olan konut alanlarından insanların faaliyetlerine, onun içinden
metropoller sürekli göç almaktadırlar. Metropollerin aldığı görünümünden dışından görünümüne kadar farklı boyutları
göçler sonucu kapladığı alanlar da genişlemektedir. Çalışma olan bir kapsama sahip olmaktadır. Metropoliten kentin
alanları ile yerleşim alanlarının ayrılması metropollerin oluşum süreci ve büyüklüğünde etkili olan başlıca faktörler;
etrafında banliyö adı verilen yerleşim birimlerini ortaya ekonomi, sanayileşme, göç hareketleri, kültür, tarihî önem,
çıkarmaktadır (Görsel 2.118). devlet desteği, başkent olma, etnik yapı vb.dir.
(Ömer Yıldırım / www. felsefe.gen.tr) (Suat ÇABUK, Kemal DEMİR / www.dergipark.gov.tr)
Metropoller Kentler

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1. Metinlerden hareketle kent ve metropollerin özelliklerini yukarıda boş bırakılan yerlere yazınız.
2. Metropol bir kent olan İstanbul’un ekonomik, siyasal ve toplumsal ilişkiler açısından önemini tartışınız.

145