Page 16 - Sosyoloji 2 | 1.Ünite

AİLE TÜRLERİ

KAVRAMLAR DERSE HAZIRLIK
• Anaerkil aile 1. Toplumlara göre aile biçimleri değişir mi? Açıklayınız.
• Ataerkil aile 2. Toplumumuzdaki aile biçimleri hakkında neler biliyorsunuz? Görüşlerinizi paylaşınız.
• Büyük aile
• Küçük aile

AİLE BİÇİMLERİ
Aile biçimleri, yerleşim yeri esasına göre yapıldığında
köy ailesi, kent ailesi, gecekondu ailesi ve her ne kadar artık BİLİYOR MUYDUNUZ?
günümüzde çok kullanılmasa da kasaba ailesi olarak sıra- Türk topluluklarında konar-göçer zümreler
lanabilir. arasında ailenin önemli bir kurum olduğunu,
ailenin evli veya yetişkin bekâr erkeklerinin tıp-
Köy ailesi: Aile reisinin sahip olduğu toprak üzerinde
kı yerleşik ailelerde olduğu gibi ayrı ayrı vergi
çalışan, üretim tüketim ortaklığı olan tarım ve hayvancılıkla verdiğini, konar-göçerlerde de aile tipinin geniş
uğraşan ve bunu değişen ölçülerde de olsa, kendi tüketimi aileden ziyade küçük aile şeklinde olduğunu bi-
için yapan genelde aynı çatı altında yaşayan ailedir. Köy ai- liyor muydunuz?
lesi sosyal denetim ve dayanışma yönünden güçlüdür. arsiv.ntv.com.tr
Gecekondu ailesi (geçiş ailesi): Kırsal kesimin nüfusunun artması, toprağın verimsizleşmesi, makineli tarıma
geçilmesiyle iş gücü fazlalığının doğması, nüfus yoğunlu ğuyla birlikte hane başına düşen toprağın azalmasına
yol açar. Sağlık, eğitim sorunları gibi itici nedenler ve kentin birçok yönden (sosyal, ekonomik, eğitim, sağlık
vb.) çekici özelliklerinin bulunması kente göçe sebep olur. Bu göçler sonucunda çoğunlukla kent merkezinden
uzak mahallelerde oluşan aile biçimine gecekondu ailesi denir.
Kent ailesi: Tarımdan kopmuş işçi, memur, esnaf aileleridir. Kentlerde oturanlar tarım dışı üretim faaliyet-
leriyle ilgilenir. Akrabalık ilişkileri ve bağları daha zayıftır. Aile üyelerinin ve akrabaların birbirleri üzerindeki
toplumsal kontrolü zayıflamıştır.
Aileyi yukarıdaki sınıflamanın dışında, otoriteye ve üye sayısına göre de sınıflandırabiliriz.
AİLE TÜRLERİ

Otoriteye Göre Üye Sayısına Göre
Anaerkil Aile Ataerkil Aile Büyük (Geniş) Aile Küçük (Çekirdek) Aile
Kadının statüsü er- Otorite babaya aittir. Geleneksel geniş ai- Çekirdek ya da mo-
kekten üstündür. Akra- Baba geniş yetkilere sa- le olarak da adlandırılır. dern aile olarak da ad-
balık ve miras kadına hiptir. Örneğin bütün Bu aile; evli bir çifti, bun- landırılmaktadır.
göre düzenlenir. Matrilo- mülkiyet babaya aittir. ların evlenmemiş çocuk- Anne, baba ve evlen-
kal evlilik görülür. Otori- Ataerkil ailede patrilokal ları, evlenmiş erkek ço- memiş çocuklardan o-
teyi (erki), anne adına evlilik türü görülür. Akra- cukları, gelin, torun ve luşur. Sanayi toplum-
annenin büyük erkek balık erkek soyundan akrabaları kapsar. Sa- larında özellikle kent-
kardeşi kullanır. Akraba- geçer. Bu aile türü de nayi öncesi toplumlarda lerde görülen aile tipi-
lık kadın soyundan ge- kalabalık aile özelliğine ve kırsal kesimde yaygın dir. Ailenin temel öge-
çer. Kalabalık aile özel- sahiptir. olarak görülen aile türü-
liği gösterir. dür. Ailenin reisi genel- leri eşlerdir. Çocuklar
likle en yaşlı erkektir. Bu evlenince aileden ay-
aile anaerkil veya ataer- rılır.
kil özellikler gösterebilir.

GÜNÜMÜZDEKİ ÇEKİRDEK AİLENİN GENEL ÖZELLİKLERİ
Bireylerin özgür iradeleriyle oluşur. Bireyler istekleri ve onayları olmaksızın evlenmeye zorlanamaz.
Kadın, ev dışında çalışma yaşamına daha fazla katılır.
Evlenme ve boşanma çekirdek ailede hukuk kurallarına bağlı olarak gerçekleşir.
Tek eşliliğin olduğu ailedir.
Akrabalık hem anne hem de baba tarafından geçmektedir. Ancak akrabaların çekirdek aile içindeki etkisi ve rolü azalmıştır.
Yeni evlenen çiftin evi anne ve babaların oturdukları evlerden ayrı, bağımsız bir yerde kurulur.

26 AİLE TÜRLERİ