Page 46 - Sosyoloji 2 | 1.Ünite
P. 46
ATATÜRK’ÜN EKONOMİYE BAKIŞI
KAVRAMLAR DERSE HAZIRLIK
• Devletçilik 1. Cumhuriyet’in kuruluş yıllarında Atatürk’ün ekonomi alanında yaptığı çalışmalardan
• Karma ekonomi bildiklerinizi paylaşınız.
2. “Yeni Türkiye Devleti iktisadi bir devlet olacaktır.” Atatürk bu sözüyle neyi vurgulamak
istemiştir? Belirtiniz.
ATATÜRK’ÜN EKONOMİK SİSTEMLERLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİ
Osmanlı Devleti 19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyıl başlarında
BİLİYOR MUYDUNUZ?
girdiği savaşlar sonucu hem eğitim ve sosyal yapı açısından
hem de ekonomik açıdan oldukça zayıf düşmüştür. Osman- • Norveç’te “Atatürk gibi olmak” diye bir te-
lı Devleti’nin ardından M. Kemal Atatürk önderliğinde rim olduğunu,
Türkiye Cumhuriyeti Devleti kurulmuştur.
Atatürk’ün iktisat siyasetinin temel hedefi ekonomik
kalkınmayı bir an önce gerçekleştirmektir. Bu hedef, döne-
me egemen olan “millî iktisat” kavramında somutlaşmak-
tadır.
Atatürk’ün ekonomi politikasının temelini devletçilik
ilkesi oluşturur. Atatürk’e göre devletçilik; büyük kuruluş-
ları, üretim araçlarını ve fazla sermayeyi gerektiren işlerin
devlet tarafından üstlenilmesi gerektiğini savunan görüştür. • Norveç’te Atatürk çiçeği ismini, çiçeği bu-
Devletçilik ilkesi ülkelerin gereksinimlerine göre değişiklik lan Wonderbit Üniversitesi profesörlerinden Dr.
gösterir. Atatürk karma ekonomi sistemini benimsemiştir. Kirk Landin’in koyduğunu,
Ona göre bireyler; eğitim, sağlık, güvenlik gibi ihtiyaçlarını • Bu çiçeğin tüm dünyada bu isimle üretilip
karşılamada devlete ihtiyaç duyar. Bu nedenle bireyler bazı satıldığını biliyor muydunuz?
ortak çıkarların karşılanmasında tek başına yeterli olamaz. www.muglahaber.com.tr
Bireylerin üstesinden gelemeyeceği, güçlü bir örgütlenme
gerektiren işleri, devlet üstlenmelidir. Bireyler fayda sağla-
yamayacağı işlerle ilgilenmeyebilir fakat o işler devlet için
hayati öneme sahip olabilir. Bu gibi işlerle devlet ilgilenme-
lidir. Devlet siyasette ve ekonomide düzenleyici rol oyna-
malıdır. Örneğin büyük örgütlenme gerektiren madenlerin,
ormanların, kanalların, demir yollarının, deniz taşımacılığı-
nın devlet tarafından yönetimi; su, gaz ve elektriğe ait işle-
rin belediyelerce yapılması uygun olacaktır. Devlet ve özel
teşebbüs birbirine karşı değil birbirinin tamamlayıcısıdır.
Atatürk karma ekonominin uygulanma biçimi olan
“devletçilik” politikasını şu sözleriyle ifade etmektedir:
“Devlet, bireyin yerine geçmemeli, bireyin kişisel faali- Görsel 1. 14: Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Ya-
lova‘nın imarı hakkında ilgililerle görüşürken.
yeti ekonomik gelişmenin esas kaynağı olarak kalmalıdır.
Bireylerin gelişmesine engel olmamak, onların her yönden olduğu gibi özellikle ekonomik alandaki hürriyet ve
teşebbüsleri önünde devletin kendi faaliyeti ile bir engel meydana getirmemek, demokrasi presibinin mühim
esasıdır... Kişiliğin gelişmesinin engellenmeye başlandığı nokta, devlet faaliyetinin sınırını oluşturur.”
1923 yılında İzmir’de yapılan 1. İktisat Kongresi’nde ekonomik kalkınma için “özel girişimcilik” benim-
senmiştir. 1923-1929 yılları arasında Türkiye’de liberal ekonomik politika uygulanmakla birlikte bu politika
başarıya ulaşmamıştır. 1931 yılından sonra “devletçilik” adı altında karma ekonomik sistem benimsenmiştir.
Atatürk’ün iktisadi anlayışı en genel hâliyle özel girişime dayalı ama özel girişimin yeterli olmadığı alanları
devletin ulusal ekonomi temelinde canlandırması, yabancı sermayeye karşı olmayan ancak bunun da ulusal
çıkar çerçevesinde değerlendirildiği bir iktisat anlayışıdır.
56 ATATÜRK’ÜN EKONOMİYE BAKIŞI