Page 29 - Tarih-10 | 1.Ünite

YERLEŞME VE DEVLETLEŞME SÜRECİNDE
SELÇUKLU TÜRKİYESİ

Uluğ Keykubad
Alâeddin Keykubad, Selçuklu sultanları arasında çok mümtaz
bir mevkiye sahiptir. Devrinde Türkiye çok mamur ve müreffeh
olmuş ve ileri bir medeniyet seviyesine erişmiştir. Zama-
nında Moğollar dünyayı alt üst etmeye başladıkları için bu
ileri görüşlü Sultan birçok şehri muhteşem surlarla kalelerle
teçhiz ederek müdafaaya hazırlamıştır. Ayrıca cami, medrese,
kervansaray ve hastane gibi unutulmaz eserler bırakmıştır.
Bu sebeple de Sultan halk arasında “Uluğ Keykubad” (Görsel
1.32) adıyla anılmıştır. Ölümü ise trajik olmuştur. 1237’de
Diyarbakır Seferi’ne çıkmaya hazırlanan I. Alâeddin Keyku-
bad, sefer öncesi büyük bir ziyafet tertip ettirmiştir. Ancak
bu yemekte Çaşnigir Nusreddin Ali’nin sunduğu kızarmış
kuş etini yedikten sonra rahatsızlanan Sultan’ın durumu
Görsel 1.32
geceleyin daha da ağırlaşmış ve 30-31 Mayıs 1237’de vefat I. Alâeddin Keykubad’ın heykeli
etmiştir. Selçuknâme’de, Şehzade Gıyaseddin Keyhüsrev ve (Temsilî)
Vezir Sadettin Köpek tarafından, sultanın zehirlenerek öldü-
rüldüğü yönünde bilgi verilmektedir (Uyumaz, 2016, s.127;
Turan, 1999, s.298-299’dan düzenlenmiştir). ÖRNEK METİN

Moğollar Anadolu’da
Moğol İstilası, 1221’den itibaren batı yönünde gittikçe yoğunlaş-
mış ve Anadolu coğrafyası için bir tehdit hâline gelmiştir. Daha
önce Moğollardan kaçarak Horasan, İran ve Azerbaycan’a gelen
Türkmenler, kitleler hâlinde Anadolu’ya göç etmeye başlamıştır.

Türkiye Selçuklu Devleti’nde bazı devlet adamları, sultanın de-
ğiştirilmesinde bile rol oynayacak kadar güçlenmiştir. I. Alâeddin
Keykubad, yaklaşan Moğol tehlikesi öncesinde devlet içindeki
otoritesini sağlamak için emirlerin bazılarını ortadan kaldırmış ve
onların mallarını devlet hazinesine katmıştır. Ticari faaliyetlere
zarar veren Ermeniler de itaat altına alınmıştır.

Moğol baskısının hissedilmeye başlandığı dönemde, Türkiye Sel-
çukluları ile Moğollar arasında Harzemşahlar tampon bir devlet
konumundadır. 1230 Yassıçemen Savaşı ile Harzemşahların or-
tadan kalkması, Anadolu tarihi için bir dönüm noktası olmuştur.
Bu savaştan sonra I. Alâeddin Keykubad, bazı Harzemşahlıları da
Selçuklu Devleti’nin hizmetine almıştır. Moğol tehlikesi karşısında
onlardan da yararlanmayı amaçlayan Sultan’ın bu hareketi, Sel-
çuklu devlet adamları arasında hoşnutsuzluğa neden olmuştur.

Kösedağ Savaşı
Görsel 1.33
Türkiye Selçuklularının Yassıçemen’deki başarısından dolayı Mo- II. Gıyâseddin Keyhüsrev (Temsilî)
ğollar, Sultan Keykubad’a karşı tedbirli davranmaya devam et-
miştir. Ancak I. Alâeddin Keykubad’ın 1237’de ölümü ve tahta
II. Gıyâseddin Keyhüsrev’in (Görsel 1.33) geçmesinden sonra devlet
bazı sıkıntılarla karşı karşıya kalmıştır.

37