Page 8 - Tarih 11 | 1.Ünite

1. ÜNİTE

Zitvatorok’un Düşündürdükleri

Zitvatorok Antlaşması ile Osmanlılar, Macaristan’da durumunu
korumuş hatta Eğri ve Kanije adlarında iki yeni beylerbeylik
oluşturmuştur. Fakat Osmanlılar; eski Macaristan
Krallığı’ndan, Habsburglarda kalan yerler üzerin-
deki iddialarından ve bunun için ödenen yıllık 30 bin
altın vergiden vazgeçmiştir. Bu durum, Habsburglar
karşısında Osmanlılar için açıkça bir gerileme ifade
etmiştir. Osmanlı padişahının, rakibini “Caesar” unva-
nıyla kendisiyle eşit bir hükümdar olarak tanıması ve
antlaşmayı yirmi yıl için imzalaması, Osmanlı Devle-
ti’nin artık Kanuni Sultan Süleyman Dönemi’ndeki
büyük iddialarından vazgeçtiğini göstermiştir. Uzun
savaş yılları Osmanlı Devleti’nin, Habsburglar karşısında
askerî zaaflarını ortaya çıkarmıştır. Yeni harp teknolo-
Görsel 1.6 jisini kullanan Avusturya askeri (Görsel 1.6) karşısında
Avusturyalı askerler
(Temsilî) eski usul ile savaşan Tımarlı Sipahilerin yetersizliği ortaya
çıkmıştır. Bununla birlikte Osmanlı hükûmeti, Anadolu’da
tüfek kullanabilen sekban askeri toplamak zorunda kalmıştır.
YORUMLAYALIM
Halil İnalcık, Devlet-i Aliyye IV, s.187’den düzenlenmiştir.
Osmanlı Devleti’nin askerî yönden zayıflamasının diplomasiye
olan etkileri neler olabilir?

Zitvatorok Antlaşması, Osmanlı Devleti’ne dış politikada prestij
kaybettirmişti. Bu antlaşma, Osmanlı Devleti’nin sadece Maca-
ristan’da toprak kazanma amaçlarından vazgeçmesi anlamına
gelmiyordu. Aynı zamanda Zitvatorok Antlaşması, Avusturya’nın
ödemek zorunda olduğu vergilerin kaldırılmasını, Avusturya’nın
büyük devlet seviyesine çıkmasını ve Osmanlı Devleti ile diplo-
matik protokolde eşit olmasını sağlıyordu.

Avusturya ile süren uzun savaşlar, iki buçuk asırdan beri Balkanlar
ve Orta Avrupa’yı hedefleyen Osmanlıların bundan sonra uygulaya-
cağı politikaları da belirledi. Uzun savaşlar sonucunda imzalanan
Zitvatorok Antlaşması ile birlikte Osmanlı Devleti artık Avrupa
diplomasisinde mütekabiliyet esasını kabul etti. Bu süreçteki
askerî seferler ve kuşatmalar, Batı’da Osmanlı Devleti’nin askerî
gücünün eski seviyesinde olmadığı hakkında yeni kanaatlerin
oluşmasına yol açtı. Aynı şekilde Osmanlılar da Batı’daki askerî
yapıda meydana gelen teknik değişimleri fark etti.
Uzun savaş yılları her iki taraf için de kazanç sağlamaktan ziyade
yıpratıcı oldu. Bu süreçte dışarda Safeviler ve Avusturya, içerde
de Celâli İsyanları ile uğraşan Osmanlılar, üç cephede birden
mücadele etmek zorunda kaldı. Bu durum Osmanlı’nın uzun va-
deli planlar yerine günü kurtarmaya yönelik pratik ve kısa vadeli
siyaset üretmesine neden oldu.

CEVAPLAYALIM Avusturya ile Osmanlılar arasında yaşanan uzun savaşların Os-
manlı Devleti’nin dış siyasetine etkileri nelerdir?

16