Page 40 - T.C. İnkilap Tarihi ve Atatürkçülük - Ünite 2

MİLLÎ MÜCADELE

Türkleri Avrupa’dan çıkarmak diye özetlenen yüzyıllık Avrupa siyaseti,
Lozan’da iflas etmiştir. Anadolu’yu paylaşmayı içeren Sevr Antlaşması da
geçerliliğini yitirmiştir. Lozan Barış Antlaşması’nı ünlü İngiliz tarihçisi A.
Toynbbe (Tonbi): “Hemen hemen her konudaki Türk istekleri, Lozan’da
Müttefikler tarafından kabul edilmiştir… Yenilmiş, parçalanmış bir ulusun,
bu harabe içinden ayağa kalkması ve dünyanın en büyük ulusları ile, tam eşit
koşullar içinde karşı karşıya gelmesi ve her isteğini kabul ettirmesi şaşılacak
bir şeydi.” diye değerlendirmiştir. Lozan Barış Antlaşması’nın Yunanistan ta-
rafından nasıl yorumlandığına bakıldığında ise anlaşmayı Yunanistan adına
imzalayan Venizelos hislerini “derin bir melankoli ve hüzün” diye belirtmiştir.

II. Dönem TBMM, 23 Ağustos 1923’te yapılan oylamada, 14 olumsuz oya
karşı 213 oyla Lozan Barış Antlaşması’nı onaylamıştır. 6 Ekim 1923’te iş-
gal kuvvetleri İstanbul’u terk etmiştir. İtilaf Devletleri İstanbul’u terk edince
düzenli ordu İstanbul’a girmiştir (Görsel 2.27). Fakat ilgili öteki devletlerin
antlaşmayı onaylamaları geciktiğinden, antlaşma ancak 6 Ağustos 1924’te
yürürlüğe girebilmiştir.

10 Ağustos 1920’de Osmanlı Devleti’ne imzalatılan Sevr Antlaşması’nda
Anadolu’da İngiliz, Fransız ve İtalyan nüfuz bölgeleri oluşturulmuş, İzmir
bölgesi ile Trakya Yunanistan’a bırakılmıştı. Ayrıca Doğu Anadolu toprakla-
rında da bir Ermenistan Devleti kurulurken, Türklere İç Anadolu ile Karadeniz
bölgesinin bir kısmı bırakılmıştı. Bu yeni sınırlar içinde kalacak olan azınlık
vatandaşlara da İtilaf Devletleri’nin garantörlüğünde geniş haklar tanınacaktı.
Bundan başka Osmanlı Devleti’nin siyasi egemenlik gücünü zedeleyen adli,
mali ve ekonomik ayrıcalıklar içeren kapitülasyonlar daha da genişletilecekti.

TBMM, Sevr Antlaşması’nı tanımadığını İtilaf Devletleri’ne bildirmiş ve ant-
laşmayı imzalayanları vatan haini sayarak vatandaşlıktan çıkarmıştır. Üç yıl
daha süren kanlı mücadeleler sonucunda Sevr Antlaşması uygulanamayan bir
antlaşma olarak kalmıştır. Düşmanlar ülkeden çıkarılmış, Misak-ı Millî’de
öngörülen bugünkü Türkiye sınırlarına çok büyük ölçüde kavuşulmuştur. 24
Temmuz 1923’te imzalanan Lozan Barış Antlaşması ile de bu durum ulusla-
rarası platformda kabul edilmiş ve Türkiye Devleti siyasi, ekonomik hukuki
bütün sınırlandırmalardan kurtulmuş, tam bağımsız bir devlet olarak saygın
yerini almıştır.

Görsel 2.27: Düzenli Ordu’nun İstanbul’a girişi

Saltanat kaldırıldı. Sultan Vahdettin İstanbul’u terk etti.

1922 1922
92 1 Kasım