Page 35 - T.C. İnkilap Tarihi ve Atatürkçülük - Ünite 2
P. 35
2. Ünite
Kars Antlaşması (13 Ekim 1921)
Sakarya’da Yunanlıların yenilmesi dış politikada olumlu gelişmeler sağla-
dı. Sovyet Rusya’nın öncülüğünde, Sovyetler Birliği’ne bağlı Azerbaycan,
Gürcistan ve Ermenistan devletlerinin temsilcileri Kars’ta biraraya gelerek
konferans düzenlediler. TBMM Hükûmeti heyetinin başkanlığını Kazım Ka-
rabekir’in yaptığı bu konferansın sonunda, 13 Ekim 1921’de Kars Antlaşma-
sı imzalandı. Bu Antlaşma ile taraflar birbirlerinin varlığını tanırken, sınırlar
konusu son şeklini aldı.
Böylece Türkiye’nin doğu sınırı kesinleşti. Doğu sınırları kesinleşiği için de
bu bölgedeki askerî birlikler ve silahlar, Batı Cephesi’ne kaydırılabildi.
Biyografi
Ankara Antlaşması (20 Ekim 1921)
Sakarya Meydan Muharebesi’nin Türkler tarafından kazanılması üzerine, İti-
laf Devletleri arasındaki çatlak büyüdü. Fransızlar TBMM Hükûmeti ile te-
maslara başladılar. 20 Ekim 1921’de Ankara Antlaşması imzalandı. Böylelik-
le Fransa Türkiye’yi tanırken, Güney Cephesi de kapandı. Böylece TBMM’yi
tanıyan ilk işgalci devlet Fransa oldu. Yapılan antlaşmaya göre Fransa, Çu- Fevzi Çakmak
kurova ve Güneydoğu Anadolu’da işgal ettiği yerleri boşaltacak, Suriye’de (1876-1950)
kalan “Süleyman Şah Mezarı”nın bulunduğu Caber Kalesi de Türk toprağı
sayılacaktı. İskenderun ve Antakya (Hatay) yöresi Fransız mandasındaki Su- İstanbul’da doğdu. 1896’da
riye sınırları içinde kalacak, fakat burada özel bir yönetim kurulacak ve resmî Harp Okulu’nu, 1898’de
Harp Akademisini bitirdi.
dil Türkçe olacaktı. Trablusgarp, Balkan ve I.
Dünya savaşlarında görev
İtilaf Devletleri’nin Ateşkes Önerileri ve İç Politika Gelişmeleri aldı. 1918’de genelkurmay
başkanı, 1920’de harbiye
Yunan ordusunun başarısızlığı ve geri çekilişi sonrasında İtilaf Devletleri, nazırı oldu. Millî Mücade-
Türk ve Yunan kuvvetleri arasında savaşı durduracak arabulucu rolü oyna- le’ye katılmak üzere 1920
maya başladılar. İzmir ve Trakya’yı içeren yeni barış projelerini 22-26 Mart yılında Ankara’ya gel-
1921 tarihinde TBMM’ye sundular. Mustafa Kemal, İtilaf Devletleri’nin öne- di. Millî Savunma Bakanı
rilerini Türk milletinin bağımsızlığına aykırı hükümler taşıdığı için reddetti. oldu. 1921’de Genelkur-
Sakarya Meydan Muharebesi’nden sonra Yunanlılar, hâlâ işgal altında tut- may Başkanı oldu. Aynı yıl
tukları Batı Anadolu’da Yunanistan’a bağlı ve yerli Rumlardan oluşacak bir orgeneralliğe, 1922’de de
mareşalliğe terfi etti. 1924-
İyonya Devleti kurmayı düşündüler. Bu amaçla İngilizlerin de yardımlarıyla 1944 yılları arasında genel-
Batı Anadolu’da Türk ordusunun saldırılarına karşı güçlü bir savunma hattı kurmay başkanlığı yaptı.
tertiplediler. Bu bölgedeki Yunan mevzilerini inceleyen bir İngiliz Kurmay Yaş haddinden emekliye
Subayı verdiği raporda: “Türkler bu mevzileri dört beş ayda ele geçirebilirler- ayrıldı. TBMM’de 14 Ağus-
se, bir günde düşürdüklerini iddia edebilirler.” demekten kendini alamamıştı. tos 1923’e kadar Kozan
milletvekili olarak görev
Dış politikada bu tür gelişmeler yaşanırken, içeride Yunan ordusuna son dar- yaptı. Daha sonra İstanbul
beyi indirmek için hummalı bir çalışma başlamıştı. Başta İstanbul olmak üze- milletvekili seçildi. 31 Ekim
re, İtilaf Devletleri’nin kontrolünde bulunan birçok yerdeki silah depoların- 1924’te milletvekilliğinden
istifa etti. 1946-1947 yılları
dan Anadolu’ya silah kaçırılıyordu. Kapanan Doğu ve Güney Cepheleri’nden arasında İstanbul bağımsız
Batı Cephesi’ne asker ve silah naklediliyor; Rusya, İtalya ve Fransa’dan satın milletvekili olarak TBMM’de
alınan askerî malzemeler cepheye ulaştırılmaya çalışılıyordu. Fakat taşıtlar ve görev yaptı. İstanbul’da ve-
yollar yetersiz olduğu için çalışmalar ağır ilerliyordu. Bu sırada Meclis’te mu- fat etti (Görsel 2.24).
halefet şiddetlenmiş, Sakarya Zaferi’nden sonra aylar geçtiği halde, ordunun Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Mü-
saldırıya geçip düşmanı neden kovmadığı eleştirileri yapılıyordu. Mustafa zesi, T.C. Genelkurmay Baş-
kanlığı, s. 134.
Kemal’in: “…Yarım hazırlıkla, yarım tedbirlerle yapılacak taarruz, hiç taar-
ruz etmemekten daha kötüdür.” açıklamalarına rağmen Meclis, süresi dolan
Başkomutanlık yetkisini ve süresini uzatmadı. Görsel 2.24 Fevzi (Çakmak) Paşa
Mustafa Kemal’in başkomutanlık
Ankara Antlaşması imzalandı. görevi süresiz uzatıldı.
1921 1922
20 Ekim 87
