Page 34 - T.C. İnkilap Tarihi ve Atatürkçülük - Ünite 2

MİLLÎ MÜCADELE

100 kilometrelik bir cephe üzerinde süren savaşlar sırasında, Türk cephesi yer
yer kırılmış, cephenin yönü kuzey-güney doğrultusundan, doğu-batı yönüne
dönmüştü. Top sesleri Ankara’dan duyulur hâle geldiğindeYunan süvari öncü
birlikleri de Polatlı’ya kadar ilerlemişti. Bunun üzerine Başkomutan Mustafa
Kemal, orduya şu emri verdi: “Hattı müdafaa yokur, sathı müdafaa vardır. O
satıh, bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı vatandaşın kanıyla ıslanmadık-
ça, terkedilemez…” (Görsel 2.23). Bu emir ve strateji gereği Türk mevzileri
birçok noktada kırıldığı halde, her alan ısrarla savunuldu. Kaybedilen her hat-
tın gerisinde yeni bir savunma hattı oluşturuldu. Düşmanın ilerleyişi yavaşla-
dı ve durdu. 22 gün ve 22 gece devam eden savaş, 13 Eylül 1921’de Türk or-
dusunun zaferi ile sonuçlandı. Mustafa Kemal Paşa’nın “Sakarya Melhame-i
Kübrası” olarak nitelediği bu savaşın kazanılmasında, en küçük rütbeden en
Görsel 2.23: Başkomutan Mustafa Kemal üst rütbedeki askerlere; özellikle de Fevzi Paşa ve Başkomutan Mustafa Ke-
Paşa, Sakarya Muharebesi’ni yönetirken
mal’e kadar herkesin büyük bir payı vardır. Öyle ki; bu savaşta askerlerine
cesaret vermek için ön saflarda vuruşan 350 subay şehit düşmüştür. Bu ne-
Oku-yorum denle Sakarya Meydan Muharebesi’ne “Subay Savaşı” da denir (Harita 2.5).
Halide Edip onbaşı anlatıyor: Yunanlılar bu savaşın sonunda saldırı güçlerini kaybettiler ve savunmaya çe-
Bir hafta geçmeden Çal tepesi düş- kildiler. Böylece Türklerin 1683’te Viyana önlerinden başlayan geri çekiliş
tü. Korkunç bir sessizlik… Mustafa dönemi de son buldu. 19 Eylül 1921’de TBMM tarafından Başkomutan Mus-
Kemal Paşa’nın gözleri o gece Dan- tafa Kemal’e, kanunla “Mareşal” rütbesi ve “Gazi” unvanı verildi. Sakarya
te’nin Cehennemi’nde yananların Zaferi’nin dış politikada da çok önemli sonuçları oldu. Kafkas Cumhuriyetleri
gözleri gibi, anlatılamayacak kadar ile Kars Antlaşması yapılırken, Fransızlarla da Ankara Antlaşması imzalandı.
acı içindeydi.
- Dinleniniz Paşam, yatınız, dedim.
- Hayır, haydi bir kahve daha içelim,
diyerek, Ali Çavuş’a seslendi.
… Genç bir Yunan tutsağı bana dedi
ki: “Bize her tepeye saldırışta, arka-
sında Ankara var diyorlardı. On altı Ankara
gün geçti, Ankara görünmedi….
Mustafa Kemal Paşa’nın gülerek Eskişehir
bize baktığını gördüm. Seslendi:
- Gelin Hanımefendi, savaşıyoruz.
Yüzü, en çok sevdiği oyunu oynayan
bir çocuk gibi, gülüyordu.
- Duatepe’ye hücum ediyoruz, dedi.
Halide Edip Adıvar, s. 190-193.
Sakarya Nehri

Eskişehir

Porsuk Çayı
Yunan Polatlı
ordusu
Eski Polatlı Çalış
Seyitgazi
Sivrihisar
Çifteler

Türk Ordusu Sakarya Nehri
Yunan Ordusu
Yunanlıların ilerleyebildiği
en son hat
Yunan düşüncesi

Harita 2.5: Sakarya Meydan Muharebesi krokisi

TBMM, Mustafa Kemal’e Gazilik unvanı ve
Mareşallik rütbesi verdi. Kars Antlaşması imzalandı.
1921 1921

86 13 Ekim