Page 4 - Türk Dili ve Edebiyatı 10 | 1.Ünite

1. ÜNİTE

OKUMA

1. EDEBİYATIN TARİH VE DİN İLE İLİŞKİSİ
Hazırlık

1. Kurtuluş Savaşı’nı anlatan bir tarih kitabı mı yoksa bu savaşı konu alan bir roman mı daha çok
ilginizi çeker? Düşüncelerinizi nedenleriyle söyleyiniz.
2. Edebiyatın tarihle nasıl bir ilişkisi olduğunu düşünüyorsunuz?

EDEBİYAT-TARİH İLİŞKİSİ

Bir milletin edebiyatı, millî ruhu ve millî hayatı göstermek için en samimi bir ayna sayılabilir.
“Bir millet, hayatı nasıl görüyor? Nasıl düşünüyor? Nasıl hissediyor?” Biz, bunu en doğru ve en
canlı olarak o milletin düşünce ve kalem ürünlerinde bulabiliriz.
Edebiyat, toplumun bir kurumu olmasından dolayı, kendisini oluşturan toplumun diğer kurum-
larıyla bağlı ve onlarla uyumludur. Hakikaten, bir milletin coğrafi çevresiyle, sonra dinî, iktisadî,
hukukî, ahlâkî, sanatsal ve siyasi hayatıyla edebiyatı arasındaki bağlantılar o kadar açıktır ki bu
konuda açıklama yapmayı bile fazla görüyoruz.
Geçmiş zamanlara ait bir edebî eseri layıkıyla ve tarihî manâsıyla
anlamak için, önce o devrin genel hayatını, yaşayış ve düşünüş tarzla-
Bilginiz Olsun
rını, o devir insanlarının hayat ve evren hakkında neler bildiklerini öğ-
Edebiyat tarihten yarar-
renmemiz gerekir. Demek oluyor ki edebiyat tarihi, bir milletin coğrafi
landığı gibi tarih de ede-
çevresini, din, hukuk, ahlâk, iktisat, güzel sanatlar gibi kurumlarını ve
biyattan yararlanır. Tarihî
siyasi hayatını genel yapısıyla gösteren medeniyet tarihinin ya da genel
gerçeklik, edebî metinler-
ve yaygın anlamıyla “tarih”in çerçevesi içinde incelenmelidir. Filoloji
de yeniden yorumlanır.
yani “Lisâniyat” ve tarih üzerine dayanmadan edebiyat tarihi meydana
getirilemez.
Bir “şaheser”i incelemedeki amacımız, o milletin edebî gelişmesini gereği gibi ve doğru olarak
anlamak içindir. Çünkü bir “şaheser”, neticede mutlaka “toplumsal bir ülkünün ifadesidir.”

Mehmet Fuat KÖPRÜLÜ, Türk Edebiyatı Tarihi
(Sadeleştirilmiş ve kısaltılmıştır.)

14