Page 49 - Türk Dili ve Edebiyatı 10 | 3.Ünite

ŞİİR

SÖZLÜ İLETİŞİM

a) Sözlü İletişim Tür ve Tekniklerini Tanıma
Nazım bir anlatım yoludur. “Nazım” kavramının yerine sonraları “şiir” kavramı kullanılmış-
tır. Şiiri Türkçe Sözlük şöyle tanımlamaktadır: “Zengin imgelerle, ritimli sözlerle, seslerin uyumlu
kullanımıyla ortaya çıkan yazınsal anlatım biçimi.” Durum böyle olmakla birlikte şiirin kesin ta-
nımını yapmak güçtür.
Sözlü gelenekte oluşan şiirler derleme çalışmaları yapılarak kalıcı hâle getirilir. Derleme; halk
edebiyatı ürünlerini belli bir zamanda, belli bir yerde, belli yöntemlerle, genellikle halkbilimci-
ler tarafından, kaynak kişilerden sözlü veya yazılı olarak kaydetme işidir. Derlemeyi yapan kişi,
“neyi, neden, ne zaman, nerede ve nasıl derleyeceğim” sorularını kendine sormalı ve bir çalış-
ma planı hazırlamalıdır. Konunun kapsamını belirleyen derlemeci, derlemeyi nerede yapacağına
karar vermelidir. Tercih edilen yöntem, derlemenin doğal ortamda yapılmasıdır. Kaynak seçilen
kişiler ise ya halk edebiyatına ilgi duyan ya da bu ürünleri ortaya koyan kişilerdir.

b) Uygulama
Daha önce araştırmasını yapıp derlediğiniz mânileri konularına göre sınıflandırıp sınıfta okuyu-
nuz. Şiir okurken aşağıdaki şemalarda yer alan bilgilerden yararlanınız.

Şiiri okurken ölçü, kafiye gibi şiirin dış ya- Vurgu, tonlama, söyleyiş, duraklama gibi
pısıyla ilgili unsurlar yanında tema, konu, unsurların şiirin güzel okunmasına katkıda
kelimelerin kullanılışı gibi unsurların da bulunduğunu unutmayınız.
rol oynadığını göz önünde bulunuduru-
nuz.

Sınıftaki öğrenciler iki gruba ayrılır. Birinci grup halk şiiri nazım biçimlerinden (koşma, semai,
varsağı, destan, türkü, mâni, ilahi, nefes vb.) oluşan bir şiir dinletisi sunarken; ikinci grup divan
şiiri nazım biçimlerinden (gazel, kaside, şarkı, rubai, terkibibent vb.) oluşan bir şiir dinletisi sunar.

Yaptığınız sunumlardan sonra dinlediğiniz şiirlerin ahenk unsurları, ses akışları ve hissettirdikle-
ri ile ilgili çıkarımlarda bulununuz.

127