Page 4 - Türk Dili ve Edebiyatı 9 | 1.Ünite

1. Ünite

Metinde Geçen Bazı Kelime ve Kelime Grupları
dizge: Bir bütün oluşturacak biçimde birbirine imge: 1. Zihinde tasarlanan şey. 2. Nesnel
bağlı ögelerin bütünü, sistem. gerçekliğin insan zihninde çağrışım yoluyla
uyandırdığı öznel yansıma.

Metin ve Türle İlgili Açıklamalar
Edebiyat (Yazın)

Farklı tanımları olmakla birlikte çoğunlukla “olay, düşünce, duygu ve hayallerin dil aracılığıyla söz-
lü veya yazılı olarak biçimlendirilmesi sanatı” şeklinde tanımlanan edebiyatın kökeni Arapça “edeb”
kelimesidir. Bundan dolayı edebiyatla ahlaki değerler arasında ilişki kurulmuştur. Yazarlara göre deği-
şen edebiyat tanımlarından bazıları şunlardır:

Dil vasıtası ile insandan insana ve nesilden nesile aktarılan her beşeri ifade, edebiyattır. (Cemil Meriç)
Edebiyat; tarihsel, sosyal ve kültürel olandan hareketle dille gerçekleştirilen güzel sanat etkinliklerine
ve eserlerine verilen genel addır. (Şerif Aktaş)
Edebiyat; malzemesi dil, kaynağı yaşantılar ve hayal gücü olan bir yaratıcılık, başka deyişle bir sanat
dalıdır. (Gürsel Aytaç)

Edebiyat, dil aracıyla estetik bir aktivitedir. [Jürgen Landwehr (Yürgen Landweyar)]
Edebiyat, dinamik bir konuşma kurgusudur. (Yuri Tınyanov)

Okuyucuyu bilgilendirmek amacıyla yazılan Edebiyat adlı metinde “edebiyat” kelimesinin kökeni,
terim anlamı; edebiyatın doğuşu, dille olan ilişkisi, farklı tanımları üzerinde durulmuştur. Yapılan ede-
biyat tanımlarının bir sanat olarak edebiyat kavramını nitelemeye yetmediği, farklı sanat anlayışları-
nın bir tanımda birleşebilmesinin güç olmasıyla gerekçelendirilerek anlatılmıştır. Belli başlı edebiyat
kuramlarından ve anlayışlarından kısaca söz edilmiştir.

Metni Anlama ve Çözümleme

1. Edebiyat adlı metne göre “edebiyat” kavramının farklı şekillerde tanımlanmasının nedenleri nelerdir?

2. Metinde geçen “Edebiyat, dünyaya tutulmuş bir aynadır.” sözünden ne anlıyorsunuz? Açıklayınız.
3. Edebiyat adlı metinden, edebiyatın işlevi ile ilgili hangi çıkarımlarda bulunulabilir? Belirtiniz.
4. Edebiyat ile dil arasındaki ilişkiyi metinden hareketle açıklayınız.

5. Metnin ana düşüncesini ve yardımcı düşüncelerini belirleyiniz.
6. Metinde ortaya konulan bilgi, tespit, yorum ve görüşleri; tutarlılık, geçerlilik, doğruluk açısından
değerlendiriniz.

7. Metindeki açık ve örtük iletileri; metinle ilgili tespit, eleştiri ve güncellemelerinizi gerekçelendire-
rek ifade ediniz.

Açık ileti

Örtük ileti

16