Page 33 - Türk Dili ve Edebiyatı 9 | 3.Ünite

Şiir

Tevriye: Bir anlatım inceliği elde etmek için birden çok anlamı olan bir sözün yakın anlamının
değil uzak anlamının kastedilerek kullanılması sanatıdır.

“Bâkî kalan bu kubbede bir hoş sadâ imiş”
Baki’ye ait olan bu dizede şair, kendi adı da olan “baki” sözcüğünü “sonsuz” anlamını kastederek
kullanmıştır.

Tariz (İğneleme): Bir sözü, tersini kastederek kullanma sanatıdır.
Bir nasihatim var zamana uygun
Tut sözümü yattıkça yat uyanma
Meşhur bir kelamdır sen kazan sen ye
El için yok yere ateşe yanma

Her nere gidersen eyle talanı
Öyle yap ki ağlatasın güleni
Bir saatta söyle yüz bin yalanı
El bir doğru söz söylerse inanma

Huzûrî
Dörtlüklerde söylenenlerin tersi kastedilerek tariz yapılmıştır.

İrsalimesel: Şiirde atasözü veya vecize (özdeyiş) kullanma sanatıdır.
Gün de doğar gün de doğar
Bir gün mutlaka gün doğar
Gün doğmadan neler doğar

Gün doğmadan Şehzadebaşında
Sezai Karakoç

Dörtlüğün üçüncü dizesinde atasözü kullanılmıştır.

Mübalağa (Abartma): Sözün gücünü ve etkisini artırmak amacıyla bir durum, olay ya da varlı-
ğın olduğundan büyük veya küçük, çok ya da az gösterilerek anlatılması sanatıdır.
Cehennem olsa gelen, göğsümüzde söndürürüz;
Bu yol ki Hak yoludur, dönme bilmeyiz, yürürüz!
Düşer mi tek taşı, sandın, harîm-i nâmûsun?
Meğer ki harbe giren son nefer şehîd olsun.
Şu karşımızdaki mahşer kudursa, çıldırsa;
Denizler ordu, bulutlar donanma yağdırsa;
Bu altımızdaki yerden bütün yanardağlar,
Taşıp da kaplasa âfâkı bir kızıl sarsar;

Mehmet Akif Ersoy
Dizelerde abartılı bir söyleyişe başvurularak mübalağa sanatı yapılmıştır.

101