Page 27 - Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi 11 | 3.Ünite

Türklerde Hukuk

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

A) Aşağıda boş bırakılan yerlere uygun olan sözcükleri yazınız.
1. İlk Türk devletlerinde yazılı olmayan hukuk kurallarına ................................... denir.
2. Türk İslam devletlerinde örfî hukuka ............................................... bakardı.
3. Osmanlı Devleti’nde Divan-ı Hümayun’da görüşülüp karara bağlanan hükümlerin kay-
dedildiği deftere ............................................. denirdi.
4. Kamu yönetiminin esaslarının belirlendiği temel kanunlara ............................................... denir.

B) Aşağıdaki soruların cevaplarını ilgili alana yazınız.

5. İlk Türk devletlerinde mahkemelerin başında bulunan kişiye ne ad verilirdi?
....................................................
6. Türkiye Selçukluları’nda askerî davalara kim bakardı?
.....................................................
7. Divan kararlarının vezir-i azam tarafından özetlenmesine ne ad verilir?
.......................................................

C) Aşağıdaki soruları cevaplandırınız.
8. İlk Türk devletlerinde hukuki yapının temel özellikleri nelerdir?
9. Uygurlardaki hukuk anlayışı hakkında bilgi veriniz.
10. İlk Türk devletleri ile Türk İslam devletlerindeki hukuk anlayışını karşılaştırınız.
11. Cengiz Yasaları’nın oluşmasında Türklerin etkisi hakkında bilgi veriniz.
12. Kadıların idari görevleri hakkında bilgi veriniz.
13. Divan-ı Mezâlim ile Divan-ı Hümayun’u adlî görevleri açısından karşılaştırınız.
14. Islahat Fermanı’nda hukuk alanında yapılan değişiklikler nelerdir?
15. Türk Medeni Kanunu’nun özelliği hakkında bilgi veriniz?

Ç) Aşağıdaki metni okuyarak 16, 17 ve 18. soruları cevaplandırınız.
Şerîye Sicili Defteri’nde Bulunan Duruşma Tutanağı
“…Bundan önce davalı Şaban’a pastırmalık iki baş sığırı altı yüzer akçeden 1200
akçeye sattım ve teslim ettim. O da kabul ederek teslim aldı. Sonra bedelin 70 akçesini
peşin aldım. Zimmetinde 1130 akçe alacağım kalmış idi. Durumun soruşturularak borç-
ludan alacağımın tahsil edilmesini istiyorum.”
Davacı Lambo’nun iddiası üzerine durum soruşturuldu. Davalı Şaban iddiayı
reddetti. Bunun üzerine kadı, Lambo’ya dönerek iddiasını ispatlamasını söyledi. Tam
davacı delil getirecekken davalı Şaban söz alarak şöyle konuştu; “Gerçekten davalı Lam-
bo’dan iki baş sığırı 1200 akçeye satın aldım. Söz konusu parayı da tamı tamına elden
verdim.”
Davalı Şaban’dan iddiasını ispat edecek delil istendi. Kesin delil getiremeyince söz
konusu iddiayı kabul ve itiraf ettiğinden, davacı olan Lambo’dan bahsi geçen parayı tam
olarak teslim almadığına dair yemin etmesi istendi.
Davacı kendi inancına uygun tarzda “İncil’i Hz. İsa’ya indiren Allah’a yemin ederim.”
deyince, yemingereği söz konusu parayı davacıya teslim etmesi için şerî mahkeme tara-
fından Şaban’a uyarıda bulunuldu. Yaşanan bu durum, talep üzerine sicile kaydedildi.”
Ahmet Akgündüz, Şerîye Sicilleri 2
16. Bu duruşma tutanağından aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?
A) Dava İslam hukuku çerçevesinde ele alınmıştır.
B) Davacı kendi inancına göre yemin etmiştir.
C) Davada deliller soruşturulmuştur.
D) Davacı davayı kaybetmiştir.
E) Alınan karar kayda geçirilmiştir.

127