Page 110 - Uluslararası İlişkiler

ÜNİTE
6 ULUSLARARASI SORUNLAR

6. Asya, Pasif k-Çin-Japonya
a. Asya
Asya kıtası, son yıllarda yaşanan hızlı ekonomik ve sosyal değişim dolayısıyla yeni dengelerin ku-
rulduğu bir stratejik alan hâline gelmiştir (Harita 6.10). Günümüzde enerji kaynaklarının paylaşımı, kulla-
nımı ve dağıtımının uluslararası ilişkilerin temel konuları arasında yer aldığı düşünüldüğünde Afganistan
ve Orta Asya gibi bölgelerin bu coğrafyanın geleceğini etkileyeceği öngörülmektedir.
SSCB’nin parçalanması güç dengelerinin değişmesi ve ekonomik alandaki yeni gelişmeler, Asya
kıtasında etkili olmak isteyen devletler arasında rekabetin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu durum,
kıtanın çözüm bekleyen sorunlarının uluslararası alanda gündeme gelmesine yol açmıştır.
Asya kıtasında yaşanan başlıca sorunlar, yoksulluk, su, çevre, terör, sınır anlaşmazlıkları, etnik ve
dinî çatışmalar, kitle imha silahlarının yayılması ve kaçakçılık ile ilgilidir. Bu sorunlar, günümüzde bölge-
sel ve uluslararası alanda birtakım tartışmaları gündeme getirmektedir. Ayrıca kıta ülkelerinin genellikle
az gelişmiş olması nedeniyle dış desteğe ihtiyaç duyması, küresel güçlerin bölgeye sık sık müdahale
etmesine zemin hazırlamaktadır.
Asya kıtasında sorun yaşanan başlıca bölgeler ve sorunlar şunlardır:
Hazar Denizi’nin Statüsü
Hazar’ın statüsü, kıyıdaş ülkeler tarafından “ulusal güvenlik” konusu olarak algılanmaktadır. Bu
algılama, sorunun temelini oluşturmaktadır. Hazar’ın öneminin artmasının ve tartışmalı bir bölge ol-
masının başlıca sebebi, zengin petrol ve doğal gaz yataklarına sahip olmasıdır. Günümüzde Hazar’a
kıyısı olan ülkelerin kendi çıkarları doğrultusunda farklı tezleri savunmaları, sorunun büyümesine ve ül-
keler arası krizlere sebep olmaktadır.

RUSYA FEDERASYONU

KAZAKİSTAN
MOĞOLİSTAN
GÜRCİSTAN ÖZBEKİSTAN
AZERBAYCAN KIRGIZİSTAN KUZEY KORE
TÜRKİYE ERMENİSTAN TACİKİSTAN
TÜRKMENİSTAN JAPONYA
SURİYE ÇİN HALK CUMHURİYETİ GÜNEY KORE
LÜBNAN AFGANİSTAN
İSRAİL IRAK İRAN
ÜRDÜN KUVEYT NEPAL BHUTAN BÜYÜK
SUUDİ KATAR PAKİSTAN OKYANUS
ARABİSTAN BAE BANGLADEŞ TAYVAN
HİNDİSTAN BURMA VİETNAM
UMMAN LAOS
YEMEN TAYLAND
KAMBOÇYA
FİLİPİNLER
SRİLANKA BRUNEİ
MALEZYA
HİNT
OKYANUSU
ENDONEZYA
PAPUA YENİ GİNE
0 700 1400 2100 km DOĞU TİMOR
Harita 6.10 Asya ülkeleri
Aklınızda Bulunsun
Kıyısında bulunan ülkeler, Hazar’ın statüsü (göl, deniz) konusunda ikiye ayrılmışt r:
Uluslararası deniz hukukuna göre Hazar, göl statüsünde kabul edilirse kıyıdaş ülkeler petrolden eşit pay
alacakt r. Hazar’ın deniz statüsünde olması durumunda ise kıyıdaş ülkeler, kendi kıyılarındaki petrolden
yararlanabilecekler ve kıta sahanlığının ötesi uluslararası su sayılacağı için buradaki petroller de kıyıdaş
ülkelerin ortak malı olacakt r.

110