Page 107 - Uluslararası İlişkiler

ÜNİTE
ULUSLARARASI SORUNLAR 6

Kuzey İrlanda sorunu, tarihî derinliğe sahip,
0 200 400 600 km
sosyal, ekonomik ve dinî boyutları olan bir mese-
ledir (Görsel 6.17). İngiltere’nin XVII. yüzyıldan
itibaren binlerce İngiliz göçmeni Katoliklerden zor-
la alınan topraklara yerleştirmesi, Ada’da Katolik-
Protestan mücadelesinin başlamasına yol açmış,
mezhepler arası anlaşmazlık günümüze kadar ar-
tarak devam etmiştir.
XX. yüzyıl başlarında Sinn Fein Partisi ve
onun askerî kanadı olan İrlanda Cumhuriyet Or-
dusu (IRA) öncülüğünde başlayan bağımsızlık
mücadelesi, 1920 yılında başarıya ulaşmıştır. Bu
tarihte yapılan bir antlaşma ile İngiltere, İrlanda
Cumhuriyeti’nin bağımsızlığını tanırken Kuzey
İrlanda’ya da geniş özerklik vermiştir. Ancak bu
tarihten itibaren Kuzey İrlanda’daki Protestan
çoğunlukla Katolik azınlık arasındaki anlaşmaz-
lıklar giderek artmıştır. Katolik azınlığın İrlanda
Cumhuriyeti’ne bağlanma talepleri karşısında
Protestanların, İngiliz egemenliğinin sürmesini
istemesi, Ada’da gerginliğin tırmanmasına neden
olmuştur. 1968’de terör eylemlerinin başlaması
Harita 6.8 Batı Avrupa Siyasi Haritası
üzerine Britanya Hükûmeti, duruma müdaha-
le ederek 1972’de Kuzey İrlanda’da yönetime el
koymuştur.
Kuzey İrlanda’daki durum, 1972 müdahale-
sinden sonra daha karmaşık bir hâl almıştır. Ka-
tolik IRA ile Protestan örgütler ve İngiliz ordusu
arasındaki çatışmalar, 1998’e kadar sürmüştür.
Bu kanlı çatışmalar, 1998’de imzalanan Belfast
Anlaşması’yla son bulmuş, 2007 yılında Kuzey
İrlanda Parlamentosunun toplanmasıyla nihai uz-
laşma sağlanmıştır.
Avrupa kıtasının diğer önemli meselesi
ise Bask sorunudur. Bask, İspanya’nın kuzeydo-
ğusunda yer alan özerk bir bölgedir. Bask halkı
kendisini, İber Yarımadası’nda başka milletlere
karışmayan tek ırk olarak görür. General Franko
dönemine kadar özerk bir yönetime sahip olan bu Görsel 6.17 Kanlı Pazar: Sivil protestocularla
bölgeye Franko yönetimi tarafından ağır baskılar Britanya askerleri arasında çatışmalar
uygulanmıştır. Bu baskılara karşın ayrılıkçı ETA 30 Ocak 1972, Derry, Kuzey İrlanda
(Bask Ulusal Bağımsızlık Hareketi) örgütünün
1968 yılında terör eylemlerine başlaması ile Bask sorunu, farklı bir boyuta taşınmıştır. Bu tarihten sonra
İspanya Hükûmeti’ne karşı düzenli bir mücadeleye başlamış olan ETA, pek çok terör eylemi gerçekleş-
tirmiştir. ETA’nın başlattığı terör eylemleri, İspanya’da şiddeti artırmıştır.
Franko’nun 1975 yılında ölümünün ardından İspanya’da çoğulcu demokratik rejime geçiş süreci
hızlanmış, 1978’de yapılan anayasal düzenlemelerle Bask bölgesi, özerk bir yapıya kavuşmuştur. İspan-
yol Hükûmeti, yeni dönemde bir yandan ETA’nın siyasi kanadıyla görüşmelere başlarken diğer yandan
ETA terörüne karşı mücadelesini yoğunlaştırmıştır. İspanya’nın çabaları zamanla sonuç vermiş ve ETA,
arkasındaki halk desteğini büyük ölçüde kaybetmiştir. Bununla birlikte İspanyol Hükûmeti, ayrılıkçı terör
örgütü ETA’nın toplumdan soyutlanması ve zayıf atılması için demokratik reformlara devam etmiştir.
İspanya’nın 1986 yılında AT’ye (AB) girmesi ve 2001’de AB’nin ETA’yı terörist örgüt olarak ilan et-
mesi örgütün varlık sebebinin sorgulanmasında bir diğer önemli etkendir. Hem yerel hem de uluslararası
alanda desteğini kaybeden ETA önce 10 Ocak 2011’de kalıcı ateşkes ilan ettiğini açıklamış, ardından
20 Ekim 2011 tarihinde silahlı mücadelesine kesin olarak son verdiğini duyurmuştur. 8 Nisan 2017 tarihi
itibarı ile de silahlarını teslim etme sürecini başlatmıştır.

107