Page 104 - Uluslararası İlişkiler

ÜNİTE
6 ULUSLARARASI SORUNLAR

Orta Doğu’da terörün beslendiği unsurlar, aynı zamanda Orta Doğu’nun öteden beri devam eden
sorunlarıdır. Bunları şu şekilde sıralamak mümkündür:
Petrol ve enerji kaynaklarının varlığı ve paylaşımı
Batı kültürüne yönelik tepki
Sosyoekonomik sorunlar
Mevcut politik yapı
Arap-İsrail çatışması
Batılı devletlerin müdahaleleri
Körfez savaşlarının neden olduğu istikrarsızlık
Etnik yapıdan kaynaklanan sorunlar

2. Kafkasya
11 Eylül 2001 saldırıları sonrasında Orta Asya-Kafkasya ekseninde yoğunlaşan küresel güç re-
kabeti, Kafkasya’yı uluslararası politika gündeminin ön sıralarına yerleştirmiştir (Harita 6.5). ABD, AB ve
Rusya gibi küresel güçlerin yanında Türkiye ve İran gibi bölgesel güçlerin rekabetinin yaşandığı bölge,
çok parçalı etnik yapısı ve çözümü zor iç sorunları nedeniyle dünyanın karışık coğrafyalarından biridir.
Bunun yanında Kafkasya jeopolitiğini etkileyen başka sorunlar da bulunmaktadır.
Kafkasya’da yaşanan önemli sorunlardan biri Çeçenistan sorunudur. Sovyetler Birliği döneminde
İnguşlarla birlikte özerk bir cumhuriyet statüsünde yaşamış olan Çeçenler, 1 Kasım 1991 tarihinde, Cahar
Dudayev önderliğinde bağımsızlıklarını ilan etmişlerdi. Dudayev’in başlattığı bağımsızlık hareketi Rusya
tarafından 1995 yılında bastırılmış, buna rağmen Çeçen direnişçileri ile Rus birlikleri arasındaki çatışma-
lar yer yer devam etmiştir.
Çeçen direnişçilerin başta Gürcistan olmak üzere çevre bölgelerde örgütlenmeleri, Rusya’nın
Gürcistan’a baskı uygulamasına ve Gürcistan yönetimindeki Abhazya ile Güney Osetya’daki ayrılıkçı
hareketlere destek vermesine neden olmuştur.
Kafkasya’nın diğer önemli bir sorunu da Azerbaycan ve Ermenistan arasında çatışmalara neden
olan Karabağ sorunudur. Uzun bir geçmişi olan Karabağ sorunu, 1980’lerin ikinci yarısında Ermenistan’ın
Azerbaycan’a ait Karabağ bölgesinin dağlık kısmında yeniden hak iddia etmesiyle ortaya çıkmıştır. Er-
menilerin Dağlık Karabağ üzerindeki hak talepleri burada nüfusun çoğunluğunu oluşturdukları iddiasın-
dan kaynaklanmaktadır. Azerbaycan’ın, topraklarının %20’sini kaybetmesine neden olan Azeri-Ermeni
çatışmaları, 1994 yılında imzalanan bir ateşkes anlaşmasıyla sona ermiştir. Ancak sorun henüz çözüle-
bilmiş değildir. Bu konuda AGİT bünyesinde oluşturulan Minsk Grubu’nun çabaları da sonuç vermemiştir.

0 100 200 km

Harita 6.5 Kafkasya Siyasi Haritası

104