Page 111 - Uluslararası İlişkiler

ÜNİTE
ULUSLARARASI SORUNLAR 6

Orta Asya
SSCB’nin parçalanmasının ardından Orta Asya’daki Özbekistan, Kazakistan, Türkmenistan, Kırgı-
zistan ve Tacikistan cumhuriyetleri bağımsızlıklarına kavuşmuşlardır.
Bağımsız Orta Asya cumhuriyetleri başta petrol ve doğal gaz olmak üzere zengin yer altı kaynak-
larını uluslararası pazarlara ulaştırabilmek ve Rusya’ya olan bağımlılıklarını azaltmak amacıyla kendi
aralarında iş birliğine yönelmişlerdir. Ancak bölgesel ve küresel güçlerin giriştiği nüfuz mücadeleleri,
karşılıklı güvensizliğin sebep olduğu silahlanma yarışı, etnik çatışmalar ve sınır anlaşmazlıkları gibi so-
runlar, bölge ülkelerinin bütünleşme çabalarını ve ortak politika üretmelerini engellemektedir.
Uluslararası yatırımcı ve şirketlerin bölgeye girmesi, sorunların karmaşıklaşmasına neden ol-
maktadır. Bütün bu gelişmeler, ulusal sanayisini ve ulusal kültürünü oluşturmaya yönelik politikalar üre-
ten bölgedeki devletlerin dış etkilere daha açık bir hâle gelmesine yol açmaktadır.
Bölgedeki devletlerin ulusal kimlik sorunlarını çözmek amacıyla dil ve kültür alanında uyguladıkları
politikalar, bu ülkelerde yaşayan Rus azınlıkların ve diğer Türk toplulukların ötekileştirilmesi tehlikesini
doğurmaktadır. Her ne kadar bölgedeki devletler bağımsızlıklarının ilanında komşu ülkelerin sınırlarını
tanıdıklarını açıkça ifade etmiş olsalar da kendi içlerinde azınlıkta kalan toplulukların ileride toprak talep
edebilecekleri konusunun yeni sorunlara yol açabileceğini öngörmektedirler.
Sovyetler Birliği’nden ayrıldıktan sonra her anlamda hızlı bir değişim sürecine maruz kalan Orta
Asya’daki devletler, bütün bu sorunların yanı sıra baskıcı yönetimler, organize suçlar, yoksulluk, demok-
ratikleşme ve çevre sorunları gibi sorunlar yaşamaktadır.
Afganistan
Afganistan, Asya’nın sorunlu ülkelerinden biridir. Bunda Afganistan’ın sahip olduğu stratejik konum
ve zengin yer altı kaynakları etkilidir.
1979’da Sovyetler Birliği’nin işgali ile başlayan ve daha sonra iç savaşa dönüşen savaş süreci,
Afganistan’ın her anlamda harap olmasına neden olmuştur. Afganistan’daki iç savaş sürecinden güç-
lenerek çıkan Taliban, ülkenin büyük bölümünde iktidarı ele geçirmiştir. Taliban’ın teröre destek veren
politikaları nedeniyle NATO, Taliban iktidarını yıkmak amacıyla Afganistan’da operasyona girişmiştir.
Ancak NATO operasyonları Afganistan sorununun daha da derinleşmesine yol açmıştır. Afganistan’daki
cumhuriyet idaresi 2010 yılında genel seçimleri yapmıştır. Taliban baskısı altındaki bazı sorunlu bölgeler
dışında sonuçlar ilan edilmiştir. Ancak durum hassasiyetini korumaktadır. Ülkedeki barış ve istikrar soru-
nunun çözümü için yoğun çaba sarf edilmektedir.
Ülkedeki başlıca sorunlar arasında etnik ve dinî sorunlar yanında iç savaşın etkisiyle ortaya çıkan
ekonomik çöküntü, geri kalmışlık, uyuşturucu ve hâlen süren iç savaş sayılabilir.
Keşmir Sorunu
Hindistan ve Pakistan,
1947’de bağımsızlıklarına ka- 0 50 100 150 km
vuşurken Keşmir Bölgesi’ni
aralarında paylaşamamış,
sonraki dönemde bu sorun iki
devletin karşı karşıya gelme-
sine neden olmuştur (Harita
6.11). Anlaşmazlıkların çatış-
maya dönüşmesi üzerine BM
1948’de referandum uygu-
lanması kararı vermiş, buna
rağmen Hindistan, askerî güç
kullanarak Keşmir’e hâkim ol-
muştur. Bu tarihten itibaren
sorun büyümüş ve nüfusunun
büyük çoğunluğu Müslüman
olan Keşmir, Hindular ve Müs-
lümanlar arasında bugüne ka- Harita 6.11 Keşmir Sorunu
dar gelen dinî ve etnik kökenli
çatışmalara sahne olmuştur.
Keşmir, günümüzde bölgede barışı ve kalkınmayı engelleyen önemli sorunlardan biri olmasının
yanında Pakistan ve Hindistan’ın hızlı bir şekilde silahlanmasına da yol açmaktadır. Ayrıca ekonomik

111