Page 153 - Uluslararası İlişkiler

ÜNİTE
TÜRKİYE'NİN DIŞ POLİTİKASI 7

Türkiye ile Gürcistan ilişkileri, 1990’lı yılların ortalarından itibaren stratejik ortaklık görünümü ka-
zanmıştır. Gürcistan’ın, Kafkasya ve Orta Asya’ya uzanan yol üzerinde stratejik bir konuma sahip ol-
ması ve Rusya’nın Güney Kafkasya’daki etkinliğinin dengelenmesi açısından, Türkiye için büyük bir
önemi vardır. Gürcistan topraklarından geçen boru hattı projeleri, iki ülkeyi siyasi ve ekonomik olarak
yakınlaştıran bir diğer önemli etken olmuştur. Bu iş birliğinin bir sonucu olarak Türkiye, Gürcistan’ın
en önemli ticari ortağı hâline gelmiştir. Son dönemde, iki ülke arasında gerçekleştirilen ve çalışmaları
devam eden büyük çaplı bölgesel projelerin kazandırdığı ivmeyle iki ülke arasındaki ekonomik ilişkiler
daha üst seviyeye ulaşmıştır (Görsel 7.46).

Görsel 7.46 Türkiye ve Gürcistan arasındaki Sarp sınır kapısı

Türkiye’nin Azerbaycan ve Gürcistan ile komşuluk ilişkileri gelişirken Ermenistan ile ilişkileri
1990’lardan günümüze kadar sorunlu bir seyir izlemiştir. Türkiye, Ermenistan’ın bağımsızlığını tanıyan
ülkelerden biri olmuş ve Karadeniz Ekonomik İş Birliği Örgütü’ne (KEİ) Ermenistan’ı kurucu üye olarak
davet etmiştir. Türkiye ayrıca, 1992-1993 yıllarında ekonomik güçlüklerle karşılaşan Ermenistan’a in-
sani yardım yapmış, toprakları üzerinden bu ülkeye insani yardım malzemesi gönderilmesine izin ver-
miştir. Ancak Türkiye’nin bu olumlu çabalarına rağmen iki ülke arasındaki sorunlar nedeniyle ilişkiler
istenilen yönde gelişememektedir.
Günümüzde Türkiye-Ermenistan ilişkilerini olumsuz yönde etkileyen üç unsur bulunmaktadır:
a. Ermenistan’ın Türkiye ile arasındaki ortak sınırı resmî olarak tanımayı reddetmesi ve
toprak iddiaları
Türkiye ile Ermenistan arasındaki sınır, 1921 Kars Antlaşması ile çizilmiştir. Sovyet cumhuriyet-
lerinden Ermenistan, Azerbaycan ve Gürcistan ile Türkiye arasında imzalanmış olan bu Antlaşma, aynı
zamanda Türkiye’nin Gürcistan ve Azerbaycan ile şimdiki sınırlarını da belirlemiştir.
Ermenistan bağımsızlığını ilan etmesinden bu yana Kars Antlaşması’nın geçerliliğini resmen tanı-
mayı reddetmektedir. Ancak Erivan yönetiminin bir yandan sınırın açılmasını isterken diğer yandan sınırı
resmen tanımaması çelişkili bir durum yaratmaktadır.
Öte yandan Ermenistan Bağımsızlık Bildirgesi’nin 11. maddesinde, Türkiye’nin doğu bölge-
sinden, “Batı Ermenistan” olarak bahsedilmektedir. Ayrıca anayasasının 13. maddesinde Ağrı Dağı,
Ermenistan’ın devlet simgesi olarak belirtilmektedir.
Ermenistan’ın resmî antlaşmalarla çizilmiş Türkiye sınırını tanımaması ve anayasal belgelerinde
Türkiye topraklarına atıf arda bulunması, iki ülke ilişkilerinin normalleşmesinin önünde büyük bir engel
teşkil etmektedir.

153