Page 148 - Uluslararası İlişkiler

ÜNİTE
7 TÜRKİYE'NİN DIŞ POLİTİKASI

Aklınızda Bulunsun

KOPENHAG KRİTERLERİ
Kopenhag Kriterleri, AB devlet ve hükûmet başkanlarının 1993 yılında gerçekleşt rilen Kopenhag
Zirvesi’nde kabul et ği AB’ye üye olmak için aday ülkelerin yerine get rmesi gereken asgari koşullardır.
Kopenhag Kriterleri, kendi içinde siyasi kriterler, ekonomik kriterler ve üyelik yükümlülüklerini üstlene-
bilme yeteneği olmak üzere üç kategoriye ayrılmaktadır. Siyasi kriterler, bütün aday ülkeler için üyelik
müzakerelerinin başlamasının ön koşuludur.
Kopenhag Kriterleri şunlardır:

• Demokrasi, hukukun üstünlüğü, insan hakları, azınlıklara saygı gösterilmesi ve korunmasını
garant eden kurumların ist krarının gerçekleşt rilmesi,
• İşleyen bir pazar ekonomisinin varlığının yanı sıra, birlik içindeki piyasa güçleri ve rekabet
baskısına karşı koyma kapasitesine sahip olunması,
• Siyasi, ekonomik ve parasal birliğin amaçlarına uyma dâhil, üyelik yükümlülüklerini üstlenme
kabiliyet ne sahip olunmasıdır.

c. Adaylık Dönemi
Türkiye’nin aday ülke statüsü
kazanması, 1999’da yapılan Helsin-
ki Zirvesi’nde açıklanmış ve diğer
aday ülkeler ile eşit konumda olaca-
ğı ifade edilmiştir. Böylece Türkiye,
Lüksemburg Zirvesi’nde verilmeyen
katılım ortaklığı statüsünü elde et-
miştir. AB Komisyonu, 8 Kasım 2000
tarihinde yayımladığı “Türkiye İçin
Katılım Ortaklığı 2000 Belgesi”yle
Türkiye’nin atması gereken adımları
belirtmiştir. AB’ye adaylığının huku-
ki zeminini oluşturan bu belgenin
onaylanmasının ardından, Türkiye
AB Kriterleri’nin uygulanmasına
ilişkin “Ulusal Program”ını, 2001’de
Komisyona sunmuştur.
16-17 Aralık 2004 AB Brüksel
Zirvesinde (Görsel 7.42), Türkiye’nin
siyasi kriterleri yeterli ölçüde yerine Görsel 7.42 Avrupa Parlamentosunda Türkiye’nin müzakere
getirdiği teyit edilmiş ve katılım mü- sürecinin oylanması, 15 Aralık 2004
zakerelerinin 3 Ekim 2005 tarihinde başlanması karara bağlanmıştır. Türkiye, böylece önemli bir aşamayı
geride bırakarak aday ülke konumundan katılımcı ülke statüsüne yükselmiştir.
ç. Türkiye ile Müzakerelerin Başlaması
AB Konseyinin üyelik müzakerelerine başlama kararı almasının ardından ortaya koyduğu şart-
lardan biri, Gümrük Birliğinin Güney Kıbrıs Rum Kesimi’ni de kapsayacak şekilde genişletilmesiydi. Tür-
kiye, bu talebin Kıbrıs Sorunu çerçevesinde değerlendirilmesi gerektiğini savunmaktadır. Öte yandan
Türkiye, Rum gemilerine limanlarını açmak için Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin doğrudan ticaret
tüzüğünün onaylanmasını istemektedir. Bu sorun, Türkiye AB ilişkileri açısından müzakere sürecini her
an kesintiye uğratabilecek en ciddi engel olarak görülmektedir.
Üyelik sürecinde Türkiye’nin karşısına çıkarılan diğer bir siyasi engel ise 1915 olayları sorunudur.
2005 yılı içinde hem AB Parlamentosunda hem de birçok üye ülke meclisinde sözde Ermeni soykırımını
tanıyan kararlar alınmıştır. Türkiye karşıtlığının da körüklendiği bu durum, üyelik önündeki engellerden
birini teşkil etmektedir.

148