Page 146 - Uluslararası İlişkiler

ÜNİTE
7 TÜRKİYE'NİN DIŞ POLİTİKASI

F. SOĞUK SAVAŞ SONRASI DÖNEM
HAZIRLIK ÇALIŞMASI

1. Doğu Bloku’nun çökmesi Türk dış politikasını nasıl etkilemiştir?

ANAHTAR SÖZCÜKLER

Annan Planı, Bakü-Tif is-Ceyhan Boru Hattı, diaspora, Glasnost, Güney Kafkasya Boru Hattı, Karade-
niz Ekonomik İş Birliği Örgütü, Kopenhag Kriterleri, Mavi Akım Projesi, Perestroyka, stratejik ortaklık,
TİKA, Türkiye İçin Katılım Ortaklığı 2000 Belgesi, TÜRKSOY, Yeni Dünya Düzeni

ETKİNLİK

Soğuk Savaş sonrası dönemde, Türk dış politikasının karşılaştığı sorunları T.C. Dışişleri Bakanlığının
İnternet sitesinden inceleyerek sınıfta değerlendiriniz.
1. Doğu Bloku’nun Çökmesi ve Türk Dış Politikası
Soğuk Savaş döneminde Batı Bloku ile Doğu Bloku arasındaki mücadele, silahlanma yarışını baş-
latmıştı. Bu mücadele, ekonomisinin bozulması ve diğer faktörlerin de etkisiyle Sovyetler Birliği parçalanma
noktasına gelmiştir. Devlet Başkanı Gorbaçov’un 1985’ten
itibaren uygulamaya başladığı "Glasnost (Açıklık)" (Görsel
7.40), "Perestroyka (Yeniden Yapılanma)" ve "Milliyetler Poli-
tikası" dahi bu çözülmeyi durduramamış, aksine Doğu Bloku
içindeki kopuşu hızlandırmıştır. SSCB’yi süper güç olmaktan
çıkaran çöküş, Soğuk Savaş’ın da sonu olmuştur.
Almanya’yı ikiye bölen Berlin Duvarı’nın 9 Kasım
1989’da yıkılması (Görsel 7.41), Soğuk Savaş’ın sona erdi-
ğine işaret etse de bu dönemin bittiğini gösteren asıl önemli
olay Körfez Savaşı olarak kabul edilir. Körfez Savaşı sonunda
Sovyetler Birliği’nin çözülmesi iyice hızlanmış, Gorbaçov’un
25 Aralık 1991 tarihinde devlet başkanlığından istifa etme-
si ile Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği dağılmıştır. ABD
tek süper güç olarak ortaya çıkarken SSCB, yerini Bağımsız
Devletler Topluluğuna (BDT) bırakmıştır.
Görsel 7.40 Glasnost’u konu alan bir af ş

SSCB’nin parçalanmasıyla birlikte kuru-
lan politik sisteme “Yeni Dünya Düzeni” adı veril-
miştir. Bu yeni uluslararası sistemde farklı alan-
larda süper güçlerin bulunduğu “çok kutuplu”
bir yapı ortaya çıkmıştır. Bu bağlamda; askerî,
siyasi, ekonomik alanda ABD ön plana çıkarken,
nükleer güce sahip Rusya ve Çin, ayrıca yükse-
len ekonomileri ile Japonya ve Almanya da çok
kutuplu dünyanın yeni süper güçleri arasında
yer almışlardır. Görsel 7.41 Berlin Duvarı’nın yıkılışı, 9 Kasım 1989

146