Page 5 - Biyoloji 10 | 1.Ünite
P. 5

MİTOZ VE EŞEYSİZ ÜREMEOZ VE EŞEYSİZ ÜREME
                                                                           MİT


                                      1.1. MİTOZ VE EŞEYSİZ ÜREME

                                  1.1.1. HÜCRE BÖLÜNMESİNİN GEREKLİLİĞİ


                Canlılar, hücre ya da hücrelerden oluşur. Canlılığın devamı için yeni hücrelerin oluşması gerekir.
             Yeni hücreler var olan hücrelerin bölünmesiyle meydana gelir. Canlılarda üremenin temelini hücre bö-
             lünmeleri oluşturur. Hücre bölünmeleri mitoz ve mayoz olmak üzere iki çeşittir.
                Bir hücrenin bölünebilmesi için hücrede bazı şartların oluşması gerekir. Hormonların uyarıcı et-
             kisi, hacim-yüzey oranının bozulması ve sitoplazma-çekirdek oranının değişmesi bunlardan bazıları-
             dır. Büyüme sırasında meydana gelen sitoplazmadaki artış, hücre zarındaki artıştan fazla olduğundan
             hücrede hacmin (r³) yüzeye (r²) oranı bozulur (r = hücrenin yarıçapı). Yüzey artışı yetersiz kaldığı için
             hücre zarından madde alışverişi yeterince gerçekleştirilemez. Ayrıca büyüyen hücrede etki ve kontrol
             gücü azalan çekirdek, hücreyi yönetmekte zorlanır. Çekirdek bölünme emri verir. Bu aşamadan sonra
             hücre bölünür. Sitoplazma ve çekirdeğin hücre bölünmesine etkisi, yapılan amip deneyi ile gösterilmiştir
             (Görsel 1.1).




































                Deneyde 3 grup amip kullanılmıştır.
                Kontrol grubu: Amibe hiçbir işlem uygulanmadan normal koşullarda büyümesi gözlenmiş ve deney
             süresince defalarca doğal olarak bölündüğü görülmüştür.
                Birinci deney grubu: Amip bölünme büyüklüğüne gelmeden sitoplazması bir miktar kesilir, kesilen
             sitoplazma parçası ölür. Çekirdekli kısım, eksilen sitoplazma parçasını tamamlayarak büyümeye devam
             eder. Amip bölünme büyüklüğüne ulaşmadan tekrar kesilerek sitoplazması azaltılır. İşlem birkaç kez
             tekrarlanır. Amip bölünme büyüklüğüne ulaşmadan her defasında sitoplazması kesilerek hacmi azaltıl-
             dığı için hacim-yüzey oranı bozulmaz. Çekirdek bölünme emri vermez ve hücre bölünemez.
                İkinci deney grubu: Amip bölünme büyüklüğüne ulaştıktan sonra sitoplazması bir miktar kesilir.
             Çekirdeksiz  sitoplazma  parçası  ölür.  Çekirdekli  sitoplazma  büyür  ve  bölünür.  İki  yavru  amip  oluşur.
             Sitoplazmanın kesilerek hücre hacminin azaltılması bölünmeyi durdurmaz. Çünkü hücre, bölünme bü-
                                                                                                      BİYOLOJİ 10
             yüklüğüne ulaşmış ve çekirdek hücreye bölünme emrini vermiştir.
                                                                                                  17
   1   2   3   4   5   6   7   8   9   10