Page 8 - Biyoloji 10 | 1.Ünite

1 MİTOZ VE EŞEYSİZ ÜREME

BÖLÜM

İnterfaz

Hücre döngüsünün yaklaşık %90’ı interfazda geçer. Yaşamsal faaliyetlerin devam ettiği interfaz ayrı-
ca hücrenin hızla büyüdüğü, metabolizmanın hızlandığı ve bölünme ile ilgili hazırlıkların yapıldığı en uzun
evredir. İnterfazda hücrenin hacmi artar ve DNA eşlenmesi gerçekleşir. ATP ve protein sentezi gibi meta-
bolik olaylar hızlanır, mitokondri gibi organellerin sayısı artar. İnterfaz, sitokinez evresi tamamlandığında
başlar ve mitoz başlayana kadar devam eder. Hayvan hücresinde sentrozom interfazda eşlenir (Görsel
1.5 a). Bitki hücrelerinde sentrozom bulun madığı için sentrozom eşlenmesi görülmez (Görsel 1.5 b).

Çekirdek zarı

Sentrioller Kromatin

Çekirdekçik

Görsel 1.5 a: Hayvan hücresinde interfaz Görsel 1.5 b: Bitki hücresinde interfaz
Üç alt evreden oluşan interfazın ilk evresi G ’dir. Sitokinez sonundan S evresine kadar geçen dö-
1
nemi kapsar. Bu evrede yavru hücre büyür ve S evresine hazırlanır. G evresinin ne kadar süreceği
1
hücreden hücreye farklılık gösterir. Bazı özelleşmiş hücrelerde G evresi çok uzun sürebilir. Bu durum-
1
da hücrede metabolik olaylar devam eder ancak hücre bölünmesi gerçekleşmez. Hızlı bölünen emb-
riyonik hücrelerde ise G evresi görülmeden S evresine geçilir. S evresinde hücrenin DNA’sı kendini
1
eşlediğinden genetik materyal iki katına çıkar. G evresinde hücre büyümeye devam eder ve mitoz için
2
hazırlıklarını tamamlar.

Mitotik Evre

Mitotik evre, bölünme ile ilgili tüm hazırlıklar yapıldıktan sonra bölünmenin gerçekleştiği evredir.
Farklı kromozom takımlarına sahip (n, 2n, 3n gibi) hücrelerde gerçekleşebilir. Ökaryotik tek hücrelilerde
üremeyi; çok hücrelilerde ise çoğunlukla büyümeyi, gelişmeyi, yenilenmeyi, kromozom yapısı ve sayısı
değişmediğinden kalıtsal devamlılığı sağlar.
Çok hücreli organizmaların hücreleri sınırsız bölünme yeteneğine sahip değildir. Bitkilerin meris-
tem dokularının, sınırsız bölündükleri kabul edilir. Yeryüzünde tespit edilen en yaşlı bitkinin 80 000 yıl
yaşayabildiği tahmin edilmektedir. Sınırsız yaşayan bir bitki yoktur. Mitotik evre sonunda bir hücreden
aynı kalıtsal özelliğe sahip iki yavru hücre oluşur. Oluşan hücrelerin büyüklüğünde, organel sayısında
ve sitoplazma miktarında farklılıklar olabilir. Mitotik evre iki süreçten oluşur:
1. Çekirdek bölünmesi (karyokinez / mitoz)
2. Sitoplazma bölünmesi (sitokinez)

1. Çekirdek Bölünmesi (Karyokinez / Mitoz)

Mitoz çekirdek bölünmesi olup hücresel döngünün bir evresidir. Bu evrede hücrenin tüm kalıtsal
bilgileri yeni oluşacak çekirdeklere geçmektedir. Mitoz, çok hücrelilerde zigot oluşumuyla başlayıp can-
lının yaşamının sonuna kadar devam eder.
BİYOLOJİ 10 20