Page 7 - Biyoloji 10 | 1.Ünite

MİTOZ VE EŞEYSİZ ÜREME

Aynı kromozom sayısına sahip farklı türler olabilir.
Goril (Gorilla gorilla), patates (Solanum tuberosum -
Solanum tuberozum) ve kırmızı karınca (Formica san-
guinea - Formika sanguiniya) farklı türler olmasına rağ- Kromatit
men kromozom sayıları 48’dir. Sentromer bölgesi
Kromozom sayısı ile canlıların gelişmişlikleri ara-
sında bir ilişki yoktur. Örneğin sazan balığı (Cyprinus İğ iplikleri
carpio - Ciprinus karpiyo) 104, amip (Amoeba proteus)
250, güvercin (Columbia livia - Kolumbiya liviya) 80
kromozoma sahiptir. Gelişmişlik açısından önemli olan Kinetokor
kromozomlar üzerindeki genlerin canlıya kattıkları ni-
teliklerdir. Kromozomlar, uzun DNA zincirlerinin prote-
Kromatin
inler üzerine sarılıp çok sayıda sarmal oluşturmasıyla
meydana gelir. Prokaryot hücrelerin sahip olduğu hal-
kasal DNA molekülüne de kromozom denir. Kardeş kromatitler
Eşlenen bir kromozomun iki parçasından her birine
kromatit adı verilir. Bir kromozomun birbirinin kopyası
olan iki kromatitine ise kardeş kromatitler denir. Kar-
Görsel 1.3: Kromozomda kardeş kromatitler
deş kromatitleri bir arada tutan bölgeye sentromer,
sentromerde bulunan iğ ipliklerinin bağlandığı protein-
lere ise kinetokor adı verilir (Görsel 1.3).

1.1.2. MİTOZ

M

Yeni oluşmuş bir hücrenin bölünerek yeni hücreler PMAT
meydana getirmesi sürecine hücre döngüsü denir.
İ
Hücre döngüsü, interfaz ve mitotik evre olmak üzere Sitokinez
iki bölümden oluşur. Interfaz; G (birinci ara), S (sen-
1 Karyokinez
tez), G (ikinci ara) olmak üzere 3 alt evreden meyda-
2
na gelir. Uzun bir interfazı, kısa bir mitotik evre takip
G İ
eder (Görsel 1.4). 2
Hücre döngüsünün süresi, aynı canlının farklı do-
G
kularında değişiklik gösterebilir. Örneğin insanda bazı 1
hücreler 24 saatte bir bölünür. Deri ve bağırsak epitel
S
dokusundaki bazı hücreler sekiz saatte bir bölünür.
Hücre döngüsünün süresi, farklı canlı türlerinde deği-
şiklik gösterebilir. Bu süre yaklaşık olarak maya hüc- G
0
resinde 90 dakika, bakteri hücresinde 20 dakikadır. İ
Çok hücreli organizmaların bazı hücreleri gerekli
durumlarda bölünürken bazı hücreleri bölünmeyebilir. M: Mitotik evre
Embriyonal gelişim sürecindeki hücrelerin döngüsü (Karyokinez, Sitokinez)
çok hızlı gerçekleşmekte olup bu süre yaklaşık 30 da- İ: İnterfaz (G , S, G )
1
2
kikadır. Görsel 1.4: Hücre döngüsü
BİYOLOJİ 10
19