Page 12 - Biyoloji 11 | 1. Ünite

İNSAN FİZYOLOJİSİ
KAN

Kan doku, vücutta damar içinde dolaşan hücrelerden ve kan adı verilen tek yönlü akan sıvıdan oluşur.
Kan doku, kan hücreleri ve plazma olmak üzere iki bölümde incelenir. Pıhtılaşması önlenmiş kan, santri-
füj edilecek olursa kanın şekilli elemanları olan hücreler ağırlıkları nedeniyle tüpün tabanına çöker. Üstte
kan plazması adı verilen kısım kalır. Çöken hücrelerin büyük kısmını alyuvarlar oluşturur. Kanın yaklaşık
%41’i alyuvarlar dan oluşur. Hematokrit değeri (HCT: kandaki alyuvarların yüzdesi) denilen bu değer bazı
hastalıkların ta nısında kullanılabilir. Kanın hücresel elemanlarının ve plazma kısmının oranı; yaş, cinsiyet
ve başka faktörlere bağlı olarak değişebilir. Alyuvarların üzerinde al-
yuvarları plazmayla ayıran yaklaşık %4’lük kısım akyuvarları ve kan
pulcuklarını içerir (Görsel 1.4.9). Önemli !
Kanın taşıma, koruma, düzenleme ve savunma gibi başlıca dört
görevi vardır. Kan ilgili doku ve organlara oksijeni, karbondioksidi, Farklı yoğunluklara sahip olan çö-
metabolik atıkları, kullanılan ilaçları ve hormonları taşır. Pıhtılaşma zelti içindeki maddeleri ağırlıklarına
mekanizmalarıyla hasar gören damardan kan kaybının önlenmesini göre çöktürmeye santrifüj denir.
sağlar. Vücudun su, elektrolit ve pH dengesinin sağlanmasında etki-
lidir. Mikroorganizma ve hastalıklara karşı vücudun savunulmasında
etkili olur. Yetişkinlerde vücut ağırlığının yaklaşık %7’si kan hacmini
oluşturur. Kanın optimum pH’ı 7,4 olup çok dar sınırlar (7,0-7,8) için-
de değişebilir.

Plazma Beyaz kan hücreleri ve trombositler
yaklaşık %55 yaklaşık %4

Beyaz kan
hücreleri

Kırmızı kan hücreleri
yaklaşık %41 Trombositler
(Hematokrit)

Görsel 1.4.9: Kanın içeriği

Kan Plazması
Kan plazmasının yaklaşık %90'ını su, geri kalan kısmını kan plazması proteinleri, aminoasitler, vitamin-
ler, hormonlar gibi organik bileşikler ve inorganik tuzlar oluşturur. Kan plazması ile doku sıvısının iyon
bileşimi benzerdir. Kan plazması ile doku sıvısı arasındaki en önemli fark kan plazmasındaki yüksek protein
yoğunluğudur.
Kan pıhtılaşırsa kan plazmasındaki pıhtılaşma faktörleri denen proteinler plazmadan ayrılır. Oluşan pıh-
tının üstündeki sarı renkli berrak sıvıya kan serumu denir.
116