Page 30 - Biyoloji 12 | 2.Ünite

İç zarın kıvrımlarına krista, iç zar içinde yer alan sıvıya ise matriks
denir. Krista ve matrikste oksijenli solunumda görev alan enzimler bu-
lunur. Ayrıca matrikste; mitokondriye özgü olan DNA, RNA ve ribozom-
lar yer alır (Görsel 2.17). Bu sebeple mitokondriler, hücrenin kontrolü
Ribozom
altında çoğalabilir ve yapılarına uygun proteinleri sentezleyebilir. Mi-
Mitokondri sıvısı
Dış zar ( matriks) tokondrilerin sayısı, hücrelerin yapısına ve enerji ihtiyacına göre hüc-
reden hücreye farklılık gösterebilir. Örneğin çizgili kas, sinir, kalp ve
İç zar (krista)
karaciğer hücrelerinde mitokondri bol miktarda bulunurken yağ doku
DNA
hücrelerinde ise çok az bulunur. Düzenli egzersiz yapmak, mitokondri
sayısını artıran önemli bir aktivitedir. Bu yüzden hangi yaş döneminde
olursak olalım mutlaka fiziksel aktiviteye dayalı egzersizler yapmalı ve
bunları davranış hâline getirmeliyiz.

Fermantasyona göre daha fazla enerji kazancı sağlayan oksijenli so-
lunum; glikoliz, pirüvik asitten asetil - CoA oluşumu, krebs döngüsü
Görsel 2.17: Mitokondrinin yapısı
ve elektron taşıma sistemi (ETS) evrelerinden oluşur. Ökaryot canlı-
larda oksijenli solunumun glikoliz evresi, sitoplazmada; pirüvik asitten
asetil - CoA oluşumu, krebs döngüsü ve ETS evreleri ise mitokondride
gerçekleşir (Görsel 2.18).

Oksijenli solunum sırasında monomer yapılı organik besinler, enzim-
lerin kontrolünde kademeli olarak yıkılır ve ATP sentezlenir. Bazı ba-
samaklarda substratlardan ayrılan fosfat molekülleri, ADP molekülüne
bağlanarak substrat düzeyinde fosforilasyon ile ATP sentezlenir. Bazı
reaksiyon basamaklarında ise monomer yapılı besinlerin yıkılması sı-
rasında hidrojen atomları açığa çıkar. NAD ve FAD molekülleri ile taşı-
nan bu hidrojen atomlarındaki enerjiden ETS aracılığı ile ATP sentez-
lenir. Bu şekilde gerçekleşen ATP sentezine oksidatif fosforilasyon
denir.

NADH ile taşınan
elektronlar MİTOKONDRİ NADH ve FADH
2
ile taşınan
NADH ile taşınan elektronlar
elektronlar
Elektron taşıma
Glikoliz
Glikoz Pirüvik Asetil Krebs döngüsü sistemi (Oksidatif
fosforilasyon)
asit CoA
SİTOPLAZMA

ATP ATP ATP

Substrat düzeyinde Substrat düzeyinde Oksidatif
fosforilasyon fosforilasyon fosforilasyon

Görsel 2.18: Oksijenli solunuma genel bakış

2. ÜNİTE 106