Page 37 - Biyoloji 12 | 3.Ünite

Kök emici tüyü
Korteks Su ve minerallerin
hücreler arası
alanda taşınması
Endodermis
Epidermis

Periskl Endodermis Korteks Epidermis Kök emici
Su ve minerallerin tüyü
hücreden hücreye
taşınması
Ksilem Kaspari şeridi Su ve minerallerin hücreler
Periskl arası alanda taşınması
Ksilem Kaspari şeridi
Su ve minerallerin hücreden
hücreye taşınması
Görsel 3.62: Köklerde su ve minerallerin emilimi ve ksileme taşınma yolları

Minerallerin Topraktan Alınması

Bitkiler, ihtiyaç duydukları mineralleri toprak çözeltisinden suda çözün-
müş hâlde alır. Toprak çözeltisindeki minerallerin bileşimi sabit değildir.
Toprak çözeltisi ile toprağın üst katmanındaki organik kalıntılar ara-
sında sürekli bir denge bulunmaktadır. Toprak çözeltisindeki mineral
maddeler, organik atıklar ayrıştırılarak ve çözeltiye mineral maddeler
verilerek sürekli yenilenmektedir.
Toprak çözeltisinde çözünmüş hâlde bulunan mineral maddelerin bit-
kiler tarafından alınabilmesi iki yolla olur. Birinci yol, pasif taşımadır.
Enerji harcanmadan difüzyon yoluyla mineraller bitkiye alınır.
İkinci yol ise aktif taşımadır. Metabolik olaylara bağlı olarak üretilen
ATP’nin harcanması sonucu aktif taşıma ile mineral alımı ya da birikimi
gerçekleşir. Bitkilerin bulundukları ortamda en iyi şekilde gelişim gös-
terebilmesi için toprakta besin elementlerinin optimum düzeyde bulun-
ması gerekir. Bitkilerin yaşamsal faaliyetleri için çok fazla ihtiyaç duy-
duğu elementlere makro elementler adı verilir. Bu elementler; karbon
(C), oksijen (O), hidrojen (H), azot (N), potasyum (K), kalsiyum (Ca),
magnezyum (Mg), fosfor (P), kükürt (S) tür. Bu elementlerden bazı-
ları bitkinin yapısını oluşturan organik bileşiklerin başlıca bileşenidir.
Bazıları da bileşik enzim yapısında kofaktör olarak bulunur ve enzim
aktivasyonunu sağlar.
Bitkilerin yaşamsal faaliyetleri için çok az miktarda ihtiyaç duyduğu
elementlere mikro elementler adı verilir. Bu elementler; klor (Cl), de-
mir (Fe), bor (B), mangan (Mn), çinko (Zn), bakır (Cu), nikel (Ni), mo-
libden (Mo) dir. Bu elementler, bileşik enzim yapısında kofaktör olarak
bulunur ve enzim aktivasyonunu sağlar. Makro ve mikro elementlerin
eksikliğinde metabolik faaliyetlerde aksaklıklar ortaya çıkar. Bu durum-
da bitkide hastalıklar ve anormallikler oluşur.
Köklerde mineral madde emilim hızı, farklı etmenler tarafından kontrol
edilir. Bunlar; topraktaki oksijen miktarı, toprak sıcaklığı, ışık miktarı,
toprak pH’ı, topraktaki minerallerin derişimi ve topraktaki yararlı mikro-
organizmaların sayısı gibi etmenlerdir.

BİTKİ 165
BİYOLOJİSİ