Page 42 - Biyoloji 12 | 3.Ünite

3.2.3. BİTKİLERDE FOTOSENTEZ
ÜRÜNLERİNİN TAŞINMASI

Hücreler tarafından üretilen besinlerin ve metabolik faaliyetler için ge-
rekli bazı maddelerin bitkide farklı bölgelere taşınması gerekir. Foto-
sentezle üretilen şekerler, floem vasıtasıyla taşınır. Şekerler, bazı hüc-
relerde fotosentezle üretilir. Fotosentez yapamayan hücrelere ise bu
şekerin ulaştırılması gerekir. Şekerler enerji sağlamak için hücrelerde
kullanılır ve enerji depolaması için nişasta da dâhil olmak üzere çeşitli
moleküllere dönüştürülür. Farklı bölgelere gönderilen şekerler floem
öz suyu adı verilen sulu bir çözeltide taşınır.
Basınç Akışı Teorisi
Bir yaprak, mezofil hücrelerinde fotosentezle ürettiği şekerleri kalburlu
boruların çevresine doğru gönderir. Bu özellik yaprağın kaynak hâline
gelmesini sağlar. Kaynak, şekerin fotosentez ya da nişastanın hidro-
lizi ile üretildiği bitki organıdır. Şekerler, arkadaş hücrelerine aktif yol-
la ATP harcanarak pompalanır. Arkadaş hücrelerinden de çeperdeki
geçitler sayesinde kalburlu borulara aktif yolla ATP harcanarak gön-
derilir. Bu durum, kalburlu borulardaki şeker konsantrasyonunu artırır.
Konsantrasyonun artışına bağlı olarak ozmotik basınç artar. Ozmotik
basınç artışı, ksilemden osmoz yoluyla su çekilmesini sağlar. Çeki-
len suyun yarattığı basınç sayesinde sulu çözelti, su basıncının daha
düşük olduğu kalburlu boru bölgelerine doğru kütle akışı ile akar. Bu
durum basınç akış teorisi ile açıklanır. Şekerler, kalburlu borulardan
çeperdeki geçitler sayesinde arkadaş hücrelere aktif yolla ATP harca-
narak gönderilir. Arkadaş hücreleri de aktif yolla ATP harcayarak şe-
kerleri kök hücrelerine pompalar (Görsel 3.72).
Yaprak içerisindeki Arkadaş Kalburlu
fotosentetik hücre hücre boru
Ksilem
H 2 O
Ksilem
Koful ve
floem
arasında
suyun H 2 O
Kaynak akışı
Kloroplast Şeker

H 2 O
Şeker çözeltisinin
kaynak bölgesinden
havuz bölgesine
doğru akışı
H 2 O
Kök hücresi Arkadaş
hücre
Floem
H 2 O
ve
ksilem
arasında
suyun
akışı
H 2 O
Havuz Ksilem
Görsel 3.72: Basınç akış teorisine göre madde taşınması

3. ÜNİTE 170