Page 5 - Coğrafya 10 | 1.Ünite

10. Sınıf
TOPRAKLAR 105

Toprağın Yapısı

Yandaki toprak profiline bakıldığında toprağın
yukarıdan aşağıya doğru farklı tabakalardan meyda-
na geldiği görülür (Görsel 1.116). Bu tabakalara ho-
rizon denir. Toprak horizonları, fiziksel ve kimyasal
olarak farklı özelliktedir. Toprak katmanları o böl-
genin anakaya, iklim ve canlı çeşitliliğine göre şekil-
lenir. Olgun bir toprağın dört ana horizonu bulunur
(Görsel 1.117).

Görsel 1.116: Toprağın bazı katmanları (horizonları)

BİLGİ HAVUZU

Başta bitkiler olmak üzere canlı atıklarının toprağa karışması ve toprakta ayrışması sonucu humus adı
verilen bir örtü oluşur. Humus bakımından zengin topraklar, tarım açısından oldukça elverişlidir. Ayrıca
topraktaki humus miktarı arttıkça toprağın rengi de koyulaşır.

Toprağın Katmanları (Horizonları)

A horizonu
Bitki köklerinin ve diğer canlıların en fazla bulun-
duğu toprağın en üst katmanıdır. Bitki ve hayvan ar-
tıklarının ayrışması sonucu oluşan organik madde bu
katmanda bulunur. A horizonu; humus bakımından
zengin, koyu renkli ve tarım açısından oldukça elve-
rişlidir. Bu horizonda bulunan tuz, kil, kireç gibi suda
çözünebilen maddeler yağmur sularıyla alt kısımlara
taşınır. Bu nedenle bu katmana yıkanma katmanı da
denir.
A horizonu

B horizonu
A horizonunda yıkanan kil, kireç, tuz gibi suda çö-
zünebilen maddelerin biriktiği katmandır. Bu nedenle
bu horizona birikme katmanı da denir. B horizonu
genellikle açık renklidir. B horizonu

C horizonu
Bu horizonda anakaya çok az ayrışmıştır. Anaka-
yaya ait iri parçaların dağılmış hâlde bulunduğu ve
toprağın henüz oluşmadığı katmandır. C horizonu

D horizonu
Ana materyalin bulunduğu katmandır. Bu horizon- D horizonu
da anakaya henüz ayrışmadığı ve çözünmeye uğra-
madığı için kayaçlar büyük parçalar şeklindedir.

Görsel 1.117: Toprağın katmanları
105