Page 6 - Coğrafya 10 | 1.Ünite

DOĞAL SİSTEMLER

Toprağın Oluşumunu Etkileyen Faktörler

Toprağın oluşumunu etkileyen çeşitli faktörler vardır. Bunlar; iklim, anakaya, yeryüzü şekilleri, biyotik
faktörler ve zamandır (Şema 1.5).

İklim Yeryüzü şekilleri

Zaman

Biyotik faktörler Anakaya

Şema 1.5: Toprağın oluşumunu etkileyen başlıca faktörler

İklim, toprağın oluşumunu etkileyen en önemli
faktördür (Görsel 1.118). Sıcaklık ve yağış, kayaçların
fiziksel ve kimyasal parçalanmasını etkiler. Kurak ve
yarı kurak iklimlerde kimyasal çözünmenin yetersiz-
liğinden dolayı toprak oluşumu yavaş gerçekleşir. Bu
bölgelerde bitki örtüsünün de cılız olması toprağın
en önemli unsuru olan organik madde miktarını et-
kiler. Kurak iklimlerde yağışların azlığına bağlı olarak
topraktaki yıkanma az olduğu için yüzeyde tuz ve
kireç birikimi artar. Yağışın fazla olduğu nemli iklim
bölgelerinde ise kimyasal ayrışmanın şiddetine bağlı
olarak toprak oluşumu hızlıdır. Aşırı yağışların gö-
rüldüğü bölgelerde topraktaki tuz, kireç ve organik Görsel 1.118: Sıcaklık, yağış gibi iklim elemanları toprak oluşumu-
maddeler alt kısımlara taşındığı için toprak genellik- nu etkiler.
le mineral bakımından fakir kalmaktadır.
106