Page 9 - Coğrafya 10 | 1.Ünite

10. Sınıf
TOPRAKLAR 109

Çeşitli faktörlerin etkisiyle oluşan topraklar; horizon yapısı, kalınlığı ve organik madde miktarı bakı mından
farklı özellikler gösterebilir. Topraklar; oluşumlarını etkileyen iklim, bitki örtüsü, yeryüzü şekilleri, anakaya
gibi faktörler dikkate alınarak zonal, intrazonal ve azonal olmak üzere üçe ayrılır (Şema 1.6).

TOPRAK ÇEŞİTLERİ

Zonal Topraklar İntrazonal Topraklar Azonal Topraklar

• Alüvyal topraklar
• Laterit topraklar • Halomorfik topraklar
• Kolüvyal topraklar
• Kırmızı Akdeniz toprakları • Hidromorfik topraklar
• Litosoller
• Kahverengi orman toprakları • Kalsimorfik topraklar
• Regosoller
• Kahverengi ve kestane renkli
• Lösler
bozkır toprakları • Vertisoller
• Morenler
• Podzol topraklar • Rendzinalar

• Çernozyom topraklar

• Çöl toprakları

• Tundra toprakları

Şema 1.6: Toprak çeşitleri

Zonal Topraklar
Bir bölgede etkili olan iklim ve bitki örtüsü şartlarına göre düz veya hafif eğimli yamaçlarda anakayanın
ayrışması sonucu oluşan topraklardır. Bütün horizonların bulunduğu bu toprakların dağılışı, yeryüzündeki
iklim ve bitki örtüsünün dağılışıyla genel olarak uyumludur.

Laterit topraklar, sıcaklık ve nemin yüksek oldu-
ğu Ekvator çevresinde görülür. Kimyasal ayrışma nın
fazla olmasından dolayı toprağın oluşumu daha kısa
sürede gerçekleşirken kalınlığı artmaktadır. Yağışın
fazla olması, mineraller ve humusun top rağın alt kı-
sımlarına taşınmasına neden olmuştur. Demir oksit
bakımından zengin olan lateritler kızıl renktedir. Bu
topraklar, yoğun bitki örtüsüne sahip olmasına rağ-
men aşırı yıkanma ve canlıların humu su tüketmesi
nedeniyle organik madde bakımından fakirdir. Bu
durum, tarımsal verimin düşmesine yol açar (Görsel
1.122).
Görsel 1.122: Laterit topraklar
109