Page 16 - Coğrafya 10 | 4.Ünite

10. Sınıf
AFETLER
245

OKUMA PARÇASI

DÜNYADA MEYDANA GELMİŞ ÖNEMLİ TSUNAMİLER
Tohoku Depremi ve Tsunamisi (11 Mart 2011): Japonya’nın kuzeydoğusundaki Honshu (Honşu) kıyıları
açıklarında 24 km derinlikte ve 9 şiddetinde bir deprem meydana gelmiştir. Depremin neden olduğu bu
tsunami, etkisini Japonya ve Pasifik'e komşu olan diğer ülkelerin kıyılarında da hissettirmiştir. Eldeki veri-
ler, yaşanan deprem ve tsunami sonucu yaklaşık 30 000 insanın hayatını kaybettiğini ya da kaybolduğunu
göstermektedir.
Sumatra Depremi ve Tsunamisi (26 Aralık 2004): Hint Okyanusu’nda bulunan Sumatra Adası (Endo-
nezya) açıklarında meydana gelen bu deprem, toplam 40 ülkede yaklaşık 230 000 insanın hayatını kay-
betmesine yol açarak 21. yüzyıla damgasını vurmuştur. Depremden kaynaklanan tsunami dalgaları, 30 m
yüksekliğe ulaşarak denize kıyısı bulunan ülkelerde çok ağır hasarlara yol açmıştır.
Şili Depremi ve Tsunamisi (22 Mayıs 1960): Şili'de yaşanan depremin ardından oluşan tsunami, Pasifik
Okyanusu’nda hızlı bir şekilde ilerleyerek ciddi can (yaklaşık 2000 kişi) ve mal kayıplarına neden olmuştur.
Lizbon Depremi ve Tsunamisi (1 Kasım 1755): Atlas Okyanusu'nda meydana gelen depremin ardından
oluşan tsunami, hızlı bir şekilde yayılarak çevredeki kıyı ülkelerde etkisini hissettirmiştir. Yüksekliği 20
m’ye varan dalgalar özellikle Lizbon'da (Portekiz) çok ciddi tahribata neden olmuştur. On binlerce kişinin
ölümüne yol açan bu deprem ve tsunami, güç kaybeden Portekiz İmparatorluğu'nun da yıkılmasına sebep
olmuştur.
Girit Depremi ve Tsunamisi (21 Temmuz 365 ve 8 Ağustos 1303): Bu depremlerin ardından oluşan tsu-
namiler, özellikle Doğu Akdeniz’deki yerleşmelerde etkisini göstermiştir. Binlerce kişinin ölümüne yol açan
bu afetler; Girit Adası, Mora Yarımadası (Yunanistan), Sicilya (İtalya), Kıbrıs Adası, Mısır ve Libya kıyılarında
ciddi hasarlar oluşturmuştur. Bununla birlikte 14. yüzyılın başlarında Girit'te meydana gelen deprem ve
tsunami Akdeniz’de gerçekleşmiş olan en yıkıcı afetler arasında gösterilmektedir. Bahsi geçen bu iki afet,
Doğu Akdeniz’in sismolojik aktivitesine kanıt oluşturmakta ve yaşanabilecek tsunami tehlikesini de gün
yüzüne çıkarmaktadır.
Santorini Volkan Patlaması ve Tsunamisi (MÖ 17. yy.): Girit Adası’nın 120 km kuzeyindeki Santorini
Adası’nda bulunan volkanın patlaması sonucu oluşan tsunami, başta Girit Adası olmak üzere Mısır, Kıbrıs
ve Batı Anadolu'da çok ciddi tahribata yol açmıştır. (www.koeri.boun.edu.tr)

Volkanik Faaliyetler
Volkanizma, magmanın yeryüzüne çıkması olarak adlandırılır. Volkanik faaliyetler esnasında yeryüzüne
katı, sıvı ve gaz hâlde maddeler çıkar. Geçtikleri yerleri yakıp yıkan ve çok yüksek sıcaklığa sahip olan lav-
lar, sonuçları itibarıyla afete dönüşebilir. Volkanik faaliyetler; can ve mal kaybının yanı sıra tarım alanları ve
bitkilere büyük zararlar vermek te, hava ulaşımını olumsuz etkilemekte ve büyük çevre sorunlarına neden
olabilmektedir (Görsel 4.12). Zirvesi kar ve buzla kaplı volkanların faaliyete geçmesi sonucu oluşan volkanik
çamur akıntıları (laharlar), yerleşim yerlerine ulaştığında büyük can ve mal kayıplarına neden olmaktadır
(Görsel 4.13).

Görsel 4.12: Eyjafjallajökull (Eyyafyalayokull) Volkanı / İzlanda Görsel 4.13: Merapi Volkanı'nın neden olduğu çamur akıntısıyla
büyük zarar gören bir ev (Endonezya)
245