Page 21 - Coğrafya 10 | 4.Ünite

ÇEVRE VE TOPLUM

Erozyon (Toprak Aşınımı)

Erozyon; bitki örtüsünün tahrip edilmesi sonucu
toprağın su, rüzgâr ve insanların çeşitli faaliyetleriy-
le aşınarak taşınması olayıdır. Bu olay, genel anlam-
da doğal ve hızlandırılmış erozyon olmak üzere ikiye
ayrılır. Doğadaki faaliyetlerin normal bir seyir içeri-
sinde gerçekleşmesi sonucu doğal (jeolojik) erozyon
meydana gelir. Bu erozyonla üst kısımdan taşınan
toprağın yerine anakayanın ayrışması sonucu daha
genç toprak tabakası oluşur. Dolayısıyla bu tür eroz-
yonda afet meydana gelmez. Bir diğer tür olan hız-
landırılmış erozyon ise insanın doğada toprak, su ve
bitki arasında var olan dengeyi bozmaya yönelik faa-
liyetleri sonucu toprağın aşınmasıyla meydana gelir Görsel 4.20: Dinipro'da bitkilerin tahribi sonucu meydana gelen
(Görsel 4.20). hızlandırılmış erozyon (Ukrayna)
Toprağın beşerî faaliyetler sonucu kullanılamayacak düzeyde incelmesi veya tamamen yok olması, o böl-
gede yaşayan insanlar için aynı zamanda bir afetin de başlangıcı demektir. Bir alanda erozyonun hızlanması
ile mevcut denge bozulmaya başlar, topraktaki verim düşer, tarım alanları azalır, toplumda zamanla açlık ve
kıtlık gibi sorunlar baş gösterir. Böyle bir durumun yaşanması, diğer afetlerin oluşumunu hızlandırarak in-
sanların bulundukları yeri terk etmesine neden olabilir.
Erozyon, yavaş gerçekleşir ancak kalıcı etkileri yıllar sonra ortaya çıktığında toplumu tamiri mümkün
olmayan sonuçlarla da karşı karşıya bırakabilir.

UYGULAMA
Aşağıdaki haritada insan eliyle oluşan su erozyonuna dair dünyadaki risk durumu gösterilmiştir (BM,
2013). Ön bilgileriniz ve haritadan yararlanarak soruları cevaplayınız.

Atlas Okyanusu

Pasifik Okyanusu Pasifik Okyanusu

Hint Okyanusu
Risk Durumu
Çok yüksek
Yüksek
Orta
Düşük
Çok düşük 0 2000
Dikkate alınmayan yerler km

• Batı Avrupa, Güneydoğu Asya ve ABD'nin doğu kıyıları gibi bölgelerde su erozyonu riskinin çok yüksek
olduğu görülmektedir. Bu durumun başlıca sebepleri nelerdir?

• Amazon Havzası ile Büyük Sahra Çölü'nde risk düzeyinin farklı olmasının nedenleri nelerdir? Düşün-
celerinizi sınıfta paylaşınız.

250