Page 23 - Coğrafya 10 | 4.Ünite

ÇEVRE VE TOPLUM

Şiddetli Rüzgârlar

Şiddetli rüzgârlar, sonuçları itibarıyla zaman zaman afetlere yol açabilmektedir. Bu tür afetler değerlen-
dirilirken o yerin coğrafi özellikleri, rüzgârın esme zamanı, hızı ve yönü de birlikte değerlendirilmelidir. Bu
bağlamda yerel rüzgârlar (meltem, fön vb.), genel hava dolaşımına bağlı oluşan rüzgârlar (alize, batı rüzgârları
vb.) ve fırtına sistemleri içinde değerlendirilen rüzgârlar (kasırga, tornado vb.) insanları istenmeyen sonuç-
larla karşı karşıya bırakabilmektedir.
Saatteki hızı 60 km'nin üzerinde olan rüzgârların
şiddetli sağanak, yıldırım ve şimşekleri de berabe-
rinde getirecek şekilde tehlikeli sonuçlara yol aça-
bildiği atmosfer olayına fırtına denir (Görsel 4.22).
Fırtınalar, bazen meteorolojik kökenli afetlere bazen
de diğer afetlerin oluşumuna ve yayılmasına neden
olur. Bu atmosfer olayı; şiddetli yağışlar sonucu de-
niz kabarması, sel ve taşkın, yıldırım düşmesi, orman
yangınları ve deniz kazaları gibi birçok olumsuz ola-
yı da beraberinde getirir. Fırtınalar, dünyada görülen
afetlerin yaklaşık %85'i ile ilişkili olduğundan en yay-
gın ve yıkıcı tehditler arasında yer alır.
Görsel 4.22: Tropikal fırtına

Fırtınalar; oluştuğu bölgeler, esiş hız ları, bıraktığı
yağış miktarı ve neden olduğu yağış türlerine göre
çeşitli isimler alır. Fırtınaların en hızlı gelişen ve en
yıkıcı etkiye sahip olanına ka sırga denir. Daha çok
tropikal bölgeler de etkili olan ve sel oluşumuna ne-
den olabilecek kadar fazla yağış bırakan kasırgalar,
ağaçları kökünden sökerek araçları ters çevirebile-
cek bir etkiye sahiptir. Afete neden olan bölgelerde
farklı isimlerle anılan bu tropikal fırtınalar, özellikle
de kıyı kesimlerde büyük hasara neden olur. ABD,
Meksika, Küba, Fili pinler, Japonya, Çin, Vietnam ve
Tayvan kasırgalar dan en çok etkilenen ülkelere ör-
Görsel 4.23: 11 Eylül 2017'de Florida'yı etkileyen Irma Kasırgası nek verilebilir (Görsel 4.23).
(ABD)

UYGULAMA

Aşağıdaki tabloda 1900-2005 yılları arasında kıtalarda meydana gelen kasırgaların sayısı, yaşanan can
kaybı ve oluşan hasarın maliyeti yer almaktadır. Tabloda verilenleri inceleyerek soruları cevaplayınız.
Kıta Kasırga Sayısı Can Kaybı Hasar (Milyar dolar)
Afrika 153 4500 3,6

Amerika 855 95 000 141
Asya 1120 1 100 000 87
Avrupa 262 7000 42
Okyanusya 250 1900 9
Toplam 2540 1 208 400 282,6
• Kasırgaların en çok Amerika ve Asya kıtalarında görülmesinin başlıca sebepleri nelerdir?

• Kasırga sayısı ve can kaybı en çok Asya Kıtası'nda iken en çok hasarın Amerika Kıtası'nda olması nasıl
açıklanabilir? Düşüncelerinizi sınıfta paylaşınız.

252