Page 27 - Coğrafya 10 | 4.Ünite

ÇEVRE VE TOPLUM

Çığ
Genellikle eğimli yamaçlarda tabakalar hâlinde
birikmiş olan kar kütlesinin çeşitli etmenlerle aşağı-
ya doğru hızla kayması sonucu çığ olayı gerçekleşir.
Çığ, dağlık ve engebeli bölgelerde yamaç eğiminin
%2,5-50 civarında ve bitki örtüsünün zayıf olduğu
bölgelerde daha çok meydana gelir. Deprem, yol ya-
pım çalışmaları, ani sıcaklık değişimi, taşıtların ne-
den olduğu titreşimler vb. faktörler çığ olayını art-
tırmaktadır (Görsel 4.27). Çığ olayı; dünyada Kayalık
Dağları, Alpler ve Himalayalar gibi yoğun kar yağışı-
nın olduğu dağlık ve engebeli alanlarda yaygın olarak
görülmektedir. Görsel 4.27: Shkhara (Şakhara) Dağı'nda (Gürcistan) yaşanan bir
çığ felaketi

Yaşanan çığ felaketinden özellikle dağlık alanlar-
da yaşayanlar, kış turizmcileri, madenciler, dağcılar,
avcı lar ve kolluk güçleriyle bu bölgelerden geçen ta-
şımacılar ve yolcular etkilenmektedir. Bu felaketten
korunabilmek için öncelikli olarak yapılması gere-
kenler risk taşıyan alanları belir lemek, buralara göz-
lem ve erken uyarı sistemleri kurmaktır. Ayrıca bölge
insanını çığ konusunda bilinçlendirmek, riskli ya-
maçları ağaçlandırmak, çığın yönünü değiştirmeye
yarayan bariyer, duvar ve çığ tünelleri inşa etmek bu
olayın afete dönüşmesini engelleyebilir (Görsel 4.28).
Görsel 4.28: Çığ tüneli (Gürcistan)
Türkiye'de Çığ
Türkiye'de başta Doğu Anadolu olmak üzere Kuzey Anadolu, İç Ana dolu’nun doğusu ve Orta Toroslar çığ
riskinin yüksek olduğu alanlardır. Bu riskli alanların yanı sıra Bayburt, Artvin, Ağrı, Hakkâri ve Tunceli de çığ
olayının afete dönüştüğü iller olarak dikkat çekmektedir (Harita 4.11). Genellikle ocak, şubat ve mart ayların-
da gerçekleşen çığ olayları, son yıllarda riskli arazilere yapılan bina, yol, tünel vb. yapılara bağlı olarak etki
alanını genişletmiş durumdadır.
Bulgaristan Karadeniz Gürcistan
Yunanistan Kastamonu Artvin Az.

Marmara Ordu Trabzon Rize
Denizi Ermenistan
Giresun Kars
Gümüşhane
Erzurum
Bayburt
Ağrı
Erzincan N.Ö.C.
Sivas Tunceli
Bingöl
Muş
Malatya Elazığ Van
Bitlis
İran
Diyarbakır Siirt
Niğde
Batman Hakkari
Konya Adıyaman Şırnak
Ege Denizi Adana Suriye Irak
Can kaybı
1-10
K Afete neden olan çığ sayısı
Akdeniz 11-30
KKTC
0 100 200 GKRY 31-60 1-5 5-10 10-15 15-20 20-25 25-30 30›
km
Harita 4.11: Türkiye'de iller bazında gerçekleşen çığ sayıları ve bu çığlarda yaşanan yaklaşık can kaybı (AFAD, 1900-2013)
256