Page 26 - Coğrafya 10 | 4.Ünite

10. Sınıf
AFETLER
255

OKUMA PARÇASI

SEL VE TAŞKINLARDAN KORUNMA YOLLARI
Sel felaketleri ve taşkınlar, önlem alınmadığı takdirde ciddi can ve mal kayıplarına neden olmaktadır.
Bu nedenle bu afetlerle mücadelede neler yapılacağını bilmek hayat kurtarabilir. Çoğunlukla felaketle so-
nuçlanan sel ve taşkınlar, bilinçli hareket etme ve önceden alınması gereken ciddi önlemlerle en az zararla
atlatılabilir. Buna yönelik Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının sel ve taşkın durumlarında belirlediği
korunma yöntemleri ve alınması gereken bazı önlemler şöyle sıralanabilir:
• Evin zemini yükseltilmedikçe ve güçlendirilmedikçe dere yatağına bina yapmaktan kaçınılmalıdır.
• Su baskını tehlikesi bulunan eğimli yamaçlarda teraslama ve ağaçlandırma yapılmalıdır. Ayrıca özellikle
risk bölgelerde yer alan yeşil alanlar korunmalıdır.
• Vatandaşlar, yaşanan su baskınlarında yetkililerin uyarılarını kitle iletişim araçlarından takip etmelidir.
• Pencere ve kapıları korumak için bunların arkasına taşınabilir engeller yerleştirilebilir.
• Su yatağı ve çukur bölgeler hemen terk edilerek yüksek ve güvenli bölgelere gidilmelidir. Ancak su ani-
den derinleşebileceği için karşıdan karşıya geçmeye çalışılmamalıdır.
• Elektrik kaynaklarından uzak durulmalıdır.
• Sel suları kanalizasyon ve zehirli kimyasal maddeler de içerebileceğinden özellikle çocukların sel suları
ile oynamasına müsaade edilmemelidir.
• Evlerdeki küvet ve bidonlar, şebeke suyunun kirlenme ihtimaline karşı temiz su ile doldurulmalıdır.
• Sel sonrasında da ikincil afet olarak yangınlar çıkabilir. Bu nedenle evde gaz sızıntısı, suyun altında kal-
mış elektrik aksamı, fırın, ocak ve elektrikle çalışan eşyaların olmadığından emin olunmalıdır.
• Özel ilgiye ihtiyacı olan afetzedelere (yaşlılar, bebekler, engelliler vb.) yardımcı olunmalıdır.
(Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı)
Türkiye'da Sel ve Taşkın Olayları
Dünyada olduğu gibi ülkemizde de sel ve taşkınlar, en sık görülen ve en çok zarara yol açan afetlerin başın-
da gelmektedir. Sel ve taşkın olaylarının afete dönüşmesi, doğal etkenler (iklim, bitki örtüsü, topoğrafya vb.)
ve insanların birtakım faaliyetleriyle yakından ilişkilidir. Yanlış arazi kullanımı, bitki örtüsünün tahribi, altyapı
yetersizliği, hızlı nüfus artışı ve gerekli önlemlerin alınmaması gibi faktörler bu durumun başlıca sebepleridir.
Türkiye’de sel ve taşkın olayları; yağışların artması ve kar erimelerine bağlı olarak en fazla nisan, mayıs ve
haziran aylarında görülmektedir. Hemen hemen her bölgemizde görülen bu olaylar, daha çok akarsu yatak-
larına yakın olan yerleşmelerde meydana gelmektedir (Harita 4.10).
Bulgaristan Karadeniz Gürcistan

Kırklareli
Yunanistan Edirne Tekirdağ İstanbul Zonguldak Bartın Kastamonu Sinop Artvin Ardahan Az.
Karabük
Marmara Kocaeli Düzce Samsun Trabzon Rize Ermenistan
Denizi Yalova Sakarya Çankırı Amasya Ordu Giresun
Bolu Kars
Çorum Tokat Gümüşhane
Çanakkale Erzurum
Bursa Bilecik Bayburt Iğdır
Ankara
Balıkesir Kırıkkale Erzincan Ağrı N.Ö.C.
Eskişehir Yozgat
Sivas
Kırşehir
Kütahya Tunceli
Bingöl Muş
Manisa
Afyon Nevşehir Van
Uşak Elazığ İran
İzmir Kayseri Malatya Bitlis
Aksaray Diyarbakır
Siirt
Aydın Denizli Burdur Isparta Konya Niğde Kahramanmaraş Adıyaman Batman Şırnak Hakkari
Ege Denizi Muğla Antalya Karaman Adana Osmaniye Gaziantep Şanlıurfa Mardin Irak
Suriye
Mersin
Kilis
Hatay Can kaybı
1-10 Afete neden olan sel-taşkın sayısı
Akdeniz K 11-20
21-100 1-4 5-9 10-19 20-29 30-40
KKTC 0 100 200
101-170
GKRY km
Harita 4.10: Türkiye'de iller bazında meydana gelen su baskınları ve bu afetlerde yaşanan yaklaşık can kaybı (AFAD, 1900-2013)
255