Page 14 - Coğrafya 11 | 2.Ünite

BEŞERÎ SİSTEMLER

C DOĞAL KAYNAKLAR VE EKONOMİ

Teknolojinin ve insan aklının rolü haricinde doğal süreçlerle oluşmuş, mal ve hiz met üretimi için gerekli
olan kaynaklara doğal kaynak denir (Şema 2.6). Ekonomik etkinliklerin gelişmesi ve çeşitlen mesinde etkisi
büyük olan bu kaynaklar, beşerî faaliyetlerle sıkı bir ilişki içindedir. İnsan eliyle yürütülen tarımsal faaliyet-
lerin gerçekleşebilmesi doğadaki mevcut kaynaklarla yakından ilişkilidir. Dolayısıyla bahsedilen kaynak lardan
toprak, kayaçlar, canlılar ve sular olmasaydı tarım faaliyetlerinin gerçekleşmesi mümkün olmayacaktı. Tek-
nolojinin gelişmesiyle üretimin artması, doğadaki kaynakların kullanımını ve önemini artırırken tüketimini
de hızlandırmıştır.

DOĞAL KAYNAKLAR

Yenilenebilir (Tükenmeyen) Yenilenemeyen (Tükenebilen)
Doğal Kaynaklar Doğal Kaynaklar

• Güneş • Hayvanlar • Petrol
• Rüzgâr • Orman • Madenler
• Su • Toprak • Kömür
• Dalga • Jeotermal • Doğal gaz

Şema 2.6: Doğal kaynaklar

Doğadaki mevcut kaynaklar insan hayatının vazgeçilmez unsurları arasında yer almaktadır. İnsanın çev-
reyle olan ilişkisi, yaratıldığı günden itibaren başlamıştır. Geçmişten günümüze insanlar, mevcut kaynaklar-
dan çeşitli şekillerde yararlanarak ihtiyaçlarını karşılamaya çalışmışlardır. İlk çağlardan itibaren kullanımında
büyük değişimlerin yaşandığı bazı kaynaklar, günümüzde de kullanılmaya devam etmektedir. Bunların yanı
sıra önceden kullanımı sınırlı olan doğadaki kaynakların günümüzde kullanımı yaygınlaşarak bu kaynaklara
erişim kolaylaşmıştır. Bunda Sanayi Devrimi ile birlikte gelişen teknolojik imkânlar etkili olmuştur.
İnsanların taşlardan yararlanması insanlık tarihi kadar eskiye dayanmaktadır. Paleolitik Çağ'da avcılık ve
toplayıcılık yaparak yaşamını devam ettiren insanlar, avlanmak ve hayvanlardan korunmak ama cıyla taştan
kesici ve delici aletler yapmış lardır. Bu dönemde ob-
sidiyen (volkan camı), si leks (çakmak taşı) gibi sert
ve keskin kayaçlar yaygın olarak kullanılmaktaydı.
İnsanların taştan yaptı ğı baltaların yanı sıra ateş
yakma amacıyla çakmak taşlarını kullandığı, mevcut
kaynaklardan öğreni lebilmektedir. Ayrıca obsidiyen
ve sileks gibi taşla rın işlenmesiyle yapılan çeşitli
süs eşyaları ve mer mer ticaretinin günümüze kadar
önemini koruduğunu söylemek mümkündür (Gör-
sel 2.50). Günümüzde ise oltu taşı, lüle taşı vb. ka-
yaçların süs eşyası yapımında; mermer, granit gibi
kayaçların da inşaat sektöründe kullanıldığı görül-
mektedir.
Görsel 2.50: Obsidiyenin süs eşyası yapımında kullanımı
Hayvanlar, Paleolitik Çağ'da avcılıkla yaşamını
devam ettiren insanlar için önemli bir besin kaynağı iken Neolitik Çağ'da gücünden ve çeşitli ürünlerinden
yararlanılan bir kaynak olmuştur. Bu canlılara insanlar için sağladıkları faydalar yönünden bakıldığında hay-
vancılık faaliyetlerinin geçmişten günümüze öneminin arttığını söylemek mümkündür.

90