Page 16 - Coğrafya 11 | 2.Ünite

BEŞERÎ SİSTEMLER

Su, canlılar için hayati öneme sahip bir kaynak-
tır. Geçmişte genellikle içme, kullanma, tarım vb.
alanlarda kullanılan su kaynakları günümüzde enerji
üretiminde oldukça önemli bir yere sahiptir (Görsel
2.55). Günümüzde bu enerjinin elde edilmesi, akar-
sular üzerinde kurulan hidroelekt rik santralleri sa-
yesinde gerçekleş mektedir. Ayrıca turizm, balıkçılık,
ulaşım ve sanayi gibi alanlarda da suya ihtiyaç duyul-
ması, bu kaynağın ne kadar önemli olduğunu açıkça
ortaya koymaktadır.

Görsel 2.55: Su değirmeni

Kömür, odundan sonra kullanılan en eski enerji
kaynaklarından biridir. IX. yüzyılda İngiltere’de ko-
nutları ısıtmak için kullanılmasının yanı sıra enerji
kayna ğı olarak da demir cevherini eritmek amacıyla
kul lanılmıştır. Sanayi Devrimi'ni başlatan bu maden,
Sanayi Devrimi'yle birlikte demir-çelik üretiminde
yaygın olarak kullanılmış tır. Buharlı makinelerin,
lokomotiflerin ve gemilerin icadıyla kullanım alan-
ları son derece genişlemiştir (Görsel 2.56). Kömür;
günümüz de konutların ısıtılması, demir-çelik sana-
yisi, termik santrallerde elektrik üretimi gibi çok ge-
niş kullanım alanına sahiptir.
Görsel 2.56: Kömürün lokomotifin hareketine etkisi

Jeotermal kaynaklardan ilk ve orta çağlarda sı-
cak su temini amacıyla faydalanılmıştır. Roma ve
Osmanlı imparatorlukları, egemen oldukları toprak-
larda sıcak suların çıktığı alanlara hamam yaparak
bu sulardan yararlanmış lardır. Günümüzde sağlık
turizmine yönelik kaplıca ve ılıca gibi tesislerde kul-
lanımı devam eden bu zenginlik, sera ve konutların
ısıtılmasından elektrik üretimine kadar oldukça ge-
niş bir kullanım alanına sahiptir (Görsel 2.57).

Görsel 2.57: Sıcak suların elektrik üretiminde kullanılması

XIX. yüzyılın en önemli enerji kaynağı olan kö-
mür, XX. yüzyılda yerini petrole bırakmıştır. ABD'de
ilk petrol sondaj kuyusu açıla rak petrol üretimi baş-
lamıştır (Görsel 2.58). Benzinli ve dizel motorların
icat edilmesi sonucu bu madenin önemiyle birlikte
üretimi de ciddi anlamda artmıştır. Günümüzde pet-
rol; motorlu araçlarda, termik sant rallerde elektrik
üretiminde, kara yolu yapımında, petrokimya sana-
yisinde ham madde ve enerji kaynağı olarak yaygın
bir şekilde kullanılmaktadır.
Görsel 2.58: Petrol çıkarımı

92