Page 23 - Coğrafya 11 | 4.Ünite

11. Sınıf
ÇEVRE SORUNLARI

Çok zehirli ve yakıcı bir etkiye sahip olan ozon gazı, stratosfer katmanı içerisinde yoğun olarak bulunur.
Bu gazın en önemli işlevi, Dünya'yı Güneş'ten gelen zararlı ultraviyole ışınlarına karşı koru maktır. Klima,
buzdolabı, sprey ve yangın söndürücü kullanımı ile ortaya çıkan CFC (kloroflorokarbon) gazları ozon mole-
küllerini parçalar ve ozon tabakasının seyrelmesine neden olur. Ozon gazının seyrelmesi sonucu yeryüzü-
ne ulaşan ultra viyole ışınlarında ciddi artışlar gözlenir. Bu durum, doğadaki faaliyetler ile canlılar üzerinde
çeşitli olumsuzluklar meydana getirir. Örneğin insanlarda deri ve göz hastalıklarının artması ile bağışıklık
sisteminin zayıflamasına bağlı olarak çeşitli hastalıklar oluşabilmektedir. Ayrıca bahsedilen durum, bitki-
lerde fotosentezin yavaşlamasına veya durmasına neden olduğundan ağaçların çiçek açma ve meyve verme
faaliyetlerinde azalmalar görülür.

Asit yağışları, sülfür ve azot oksit gibi
kimyasal maddelerin su buharı ile birle şerek
aside dönüşmesi ve su döngüsü ile yağmur Asit yağışı
veya kar olarak yeryüzüne dönme si ile olu-
şur (Görsel 4.38). Bu yağışlar, hem doğadaki
süreçler hem de beşerî faaliyetler sonucu
yeryüzüne inmektedir. Volkanlardan yayı-
lan gaz ve tozların atmosferdeki faaliyetlere Yüzey suları
katılmasıyla oluşan asit yağmurları, insan
müdahalesinin olmadığı yağış örneğidir.
Bunun yanı sıra özellikle fabrikalar ve mo-
torlu taşıtların atmosfere saldığı ve içeri- Asit yağmuruyla
ğinde sülfür, azot bulunan bileşiklerle olu- zarar gören bitkiler Sanayi tesisleri
şan asit yağmurlarında ise daha çok beşerî
faaliyet ler etkilidir.
Yer altı suları

Görsel 4.38: Asit yağışlarının oluşumu

Asit yağışlarının neden olduğu başlıca çevre sorunları şunlardır:
• Kimyasal ve biyolojik özelliklerini etkilediği toprağın asitleşme sine neden olduğundan verim düşer.
• Başta pH olmak üzere suların kullanım değerler i ile sulardaki hayatı olumsuz etkilemektedir.
• Bitkileri toprak ve suda yaptığı kirlenmenin yanı sıra yapraklarda neden olduğu yanma ve birikimler ile
olumsuz etkilemektedir (Görsel 4.39).
• İçme sularına, balıklara, bitkilere ve toprağa karışması ve bu unsurların kullanımı so nucu insanda guatr,
ülser, kronik bronşit, astım, anfizeme gibi hastalıkların oluşmasına sebep olmaktadır.
• Solunum ve beslenme zinciri yolu ile hayvanlara yönelik de olumsuz etkileri söz konusudur. Bu yağış-
lardan en fazla etkilenenler kurbağalar ve balık yumurtalarıdır.
• Tarihî eserler üzerinde de ciddi tahribata neden olmaktadır (Görsel 4.40).

Görsel 4.39: Asit yağışları ormanlara zarar verir. Görsel 4.40: Asit yağışları tarihî eserleri olumsuz etkiler.

235