Page 22 - Coğrafya 11 | 4.Ünite

ÇEVRE VE TOPLUM

Dünya'nın ortalama sıcaklığı 15 °C kadardır. Bu sıcaklık, küresel iklim değişikliği ve fosil yakıtların kulla-
nımı sonucu atmosfere daha fazla sera gazı karışmasıyla son yüzyılda ciddi anlamda artmıştır. Küresel orta-
lama yüzey sıcaklığı, 1906 ile 2005 yılları arasında yaklaşık 0,74 °C artış göstermiştir. 1990’lı yıllar bin yılın en
sıcak on yılı, 20. yüzyıl en sıcak yüzyılı, 1998 yılı ise bin yılın en sıcak yılı olmuştur. Küresel iklim değişikliğinin
tarım, orman ve bitki örtüsü, tatlı su kaynakları, deniz seviyesi, insan sağlığı ve biyoçeşitlilik üzerinde önemli
etkileri vardır. Küresel iklim değişikliğinin neden olduğu olayların bazıları şunlardır:
• Kutup bölgeleri ile dağların yüksek kesimle-
rindeki buzulların erimesi hızlanmıştır. NA-
SA'dan elde edilen uzay görüntülerine göre
2002-2006 yılları arasında Grönland’da eriyen
buz miktarının yılda 150-250 km³ civarında ol-
duğu tahmin edilmektedir. Buzulların erimesi,
böl gede yaşayan başta kutup ayıları olmak üzere
tüm canlıların yaşamını olumsuz etkilemektedir
(Görsel 4.36).

• Kutup bölgelerindeki donmuş topraklar, sıcak-
lığın artması sonucu çözülmeye başlayarak bin-
lerce yıldır bünyesinde bulunan metan gazını
Görsel 4.36: Eriyen buzullar kutup ayılarının yaşam alanlarını atmosfere bırakmaktadır.
sınırlandırmaktadır.
• Küresel iklim değişikliği; akarsu, göl ve yer altı
sularına ait rezervlerin azalmasına neden olur. Azalan kaynakların ihtiyaçlar doğrultusunda daha fazla
tüketilmesi sonucu çevre sorunları meydana gelir.

• Buzların erimesine bağlı olarak yetmiş yıl içerisinde deniz seviyesinin ortalama 0,48 metre yüksel mesi
beklenmektedir. Bu durumdan kıyıların, özellikle de Hollanda gibi ortalama yükseltisi az olan ülkelerin
daha fazla etkileneceği tahmin edilmektedir. Deniz seviyesindeki yükselmenin sel ve taşkınlara, sahil böl-
gelerinde erozyon artışına ve toprak kaybına neden olacağı beklenen diğer olumsuzluklardır.

• Küresel iklim değişikliği ile oluşan sıcaklık artışı, başta çocuk ve yaşlılar olmak üzere insan sağlığını teh-
dit etmektedir. Örneğin 2003 yılında Güney ve Batı Avrupa'da sıcak hava dalgasının etkisiyle çoğunluğu
yaşlı olmak üzere 20 000 kişi hayatını kaybetmiştir. Ayrıca artan sıcaklıklar, salgın hastalıkların daha hızlı
yayılmasına neden olmaktadır.

• Küresel iklim değişikliği ile artan sıcaklıklar ve yağış rejiminde oluşan düzensizlikler tarımsal üretimi
olumsuz etkiler. Buna bağlı olarak tarım ürünlerinin fiyatı artar. Bu ürünlerin ithalatçısı olan ülkeler mev-
cut durumdan daha fazla etkilenir ve artan fiyatlar sonucu refah seviyesinde düşüşler yaşanır.

• Küresel iklim değişikliğine bağlı olarak sel, kasırga, fırtına, orman yangınları gibi afetler daha sık yaşanır.
Örneğin 2011 yılında dünya genelinde 820 büyük afet yaşanmışken bu sayı 2013'te 880, 2015'te ise 1060'a
yükselmiştir.

• Küresel iklim değişikliği, özellikle orman alanları
üzerinde büyük bir baskı oluşturmaktadır (Gör-
sel 4.37). Örneğin ağaçlar, zararlı böceklerden
korunma adına reçine salgısı salgılama şeklin-
de bir sa vunma mekanizmasıyla donatılmıştır.
Ancak ar tan sıcaklıklar nedeniyle ağaçlar, bu
savunma me kanizmasını yeterince kullanama-
maktadır. Bu nedenle artan zararlı böcek sayısı,
orman sağlı ğını olumsuz etkilemektedir. Ayrıca
artan sıcak lıklara bağlı olarak orman yangınla-
rının sayısı ve etki alanları rekor seviyelere ulaş-
mıştır. Görsel 4.37: Küresel iklim değişikliği sonucu bitkiler zarar görür.

234