Page 5 - Coğrafya 11 | 4.Ünite

11. Sınıf
ÇEVRE SORUNLARI

Toprak kirliliği; beşerî faaliyetler sonucu toprak ekosistemine ait fiziksel, kimyasal ve biyolojik dengenin
bozulması sonucu oluşur. Bu kirliliğin başlıca nedenleri; erozyon, tarım ilaçları, endüstriyel kirlenme, tarım
alanlarının amaç dışı kullanımı ve katı atıklardır. Ormanların tahrip edilmesiyle çayır ve mera örtüsünün yok
olması, toprağın rüzgâr ve su erozyonu ile karşı karşıya kalmasına neden olur. Bunun sonucunda toprağın
verimli olan üst kısmı taşınarak toprak verimsizleşir. Ayrıca erozyon ile taşınan toprakların barajları doldur-
ması, barajların kullanım ömürlerinin kısalmasında önemli bir etkendir.
Tarımsal verimi artırmak için kullanılan kimyasal gübreler ile kültür bitkilerini zararlı ot ve böcekler den
korumak amacıyla kullanılan tarımsal ilaçlar da toprağı kirleten faktörler arasında yer almaktadır. Ayrıca
sanayi, ulaşım vb. faaliyetler sonucu havaya karı-
şan zehirli gazlar, asit yağmurlarına neden olarak
toprakta kimyasal kirliliğe yol açmaktadır. Toprağın
amaç dışı kullanımının da birtakım sorunları bera-
berinde getirdiğini söylemek mümkündür. Sanayi
tesisleri, yerleşim alanları, kara ve demir yol larının
genellikle maliyeti düşürmek amacıyla düz alan lara
yapıldığı görülmektedir. Hâlbuki bu alanlar, çoğun-
lukla ekilebilir ve verimli tarım topraklarının bulun-
duğu yerlerdir. Toprak kirliliğine neden olan bir baş-
ka faktör, nükleer kazalar ya da nükleer denemeler
sonucu ortaya çıkan radyoaktif maddelerin top rağa
karışmasıdır. Katı atıkların uzun süre toprak yüze-
yinde kalması ise toprağın kirlenmesinin bir başka
nedenidir (Görsel 4.4). Görsel 4.4: Katı atıkların neden olduğu toprak kirliliği
Ses kirliliği; insanların işitme ve algılama gücü-
nü olumsuz etkileyen, kişinin psikolojik ve fiziksel
dengesini bozarak iş verimini düşürebi len ve çev-
renin doğallığını bozan bir sorundur. Bu kirliliğin
günümüzde önemli bir mesele hâline gelmesinde
hızlı nüfus artışı, şehirleşme, teknolojinin gelişmesi
ve sanayileşme etkili olmuştur. Trafiğin yoğun oldu-
ğu bü yük şehirlerde artan taşıt sayısının yol açtığı
motor, egzoz ve korna sesleri gürültü kirliliğinin bir
başka nedenidir (Görsel 4.5). Ayrıca büyük şehirler-
de kara yolu trafiğinin haricinde demir yolu ile hava
yolu ulaşımında kullanılan araçlar da bahsedilen kir-
liliğe neden olan etmenler arasında değerlendiril-
Görsel 4.5: Trafiğin neden olduğu ses kirliliği
mektedir. Sonuç olarak ses kirliliği; geçici ya da sü-
rekli işitme kaybının yanı sıra zihinsel etkinliğin azalması, stres, uyku düzeninin bozulması, sinirlilik, dikkat
dağınıklığı, iş veriminin düşmesi gibi çeşitli sorunlara yol açmaktadır.

BİLGİ HAVUZU
Gürültü Ölçütleri
İşitilebilen seslerin basınç düzeyleri, 0 desibel (işitme eşiği) ile 120 desibel (acı eşiği) arasında değişir.
Normal bir insan 0-50 desibellik sesleri kolayca işitebilir ve bundan rahatsız olmaz. 85 desibel şiddetinde
bir ses veya gürültü kulakları rahatsız eder ve bu sese uzun süre maruz kalınması hâlinde kulakta hasar
oluşur.
Ses Düzeyi
• Normal solunum: 0 desibel • İş yeri ortamı: 50 desibel • Klakson sesi: 110 desibel
• Yaprak hışırtısı: 10 desibel • Kalabalık trafik: 70 desibel • Jet sesi: 140 desibel
• Sakin bir ev ortamı: 30 desibel • Hava kompresörü: 95 desibel • Füze: 180 desibel

217