Page 7 - Coğrafya 11 | 4.Ünite

11. Sınıf
ÇEVRE SORUNLARI

B MADENLER VE ENERJİ KAYNAKLARINA AİT KULLANIMIN
ÇEVRESEL ETKİLERİ

Dünyadaki enerji ihtiyacının büyük bölümü fosil yakıtlardan karşılanmaktadır. Taş kömürü, linyit, petrol,
doğal gaz gibi fosil yakıtların kullanımı çevre kirliliğini de beraberinde getirmiştir. Bu faaliyetlerin yanı sıra
çevre yönetimiyle ilgili sergilenen yanlış tutumlar ve çevre duyarlılığını dikkate almayan teknoloji seçimleri
sonucu ciddi çevre sorunları meydana gelmiştir.
Termik santrallerde fosil yakıtların kullanımı
sonucu bacalardan çıkan gazlar, partikül maddeler
ve tozlar atmosferde birikerek hava kirliliğine neden
olur (Görsel 4.8). Örneğin Soma Termik Santrali’nin
(Manisa) bacalarından yüksek miktarda salınan kü-
kürt ve azot oksit türü gazların atmosferde su bu-
harı gibi bileşenlerle tepkimeye girmesi sonucu asit
yağmurları oluşabilmektedir. Asit yağmurlarının
canlıların yanı sıra çevreye yönelik olumsuz etkile-
ri vardır. Termik santrallerden çıkan küllerin toprak
yüzeyi ile bitkilerin üzerini kaplaması sonucu ta-
rım ürünlerinde verim kaybı, bitkilere ait gelişimin
yavaşlayarak zamanla durması gibi olumsuzluklar
ortaya çıkabilir. Ayrıca termik santrallerin neden Görsel 4.8: Fosil yakıtların kullanımı sonucu bacalardan çıkan
olduğu hava kirliliğine bağlı olarak solunum yolu ra- gazlar (Soma)
hatsızlıklarında ciddi bir artış olduğu görülmektedir.
Termik santrallerde soğutma, buhar elde etme, temizleme gibi çeşitli amaçlarla suya ihtiyaç duyulur.
Buna yönelik işlemler sonucu atık hâle gelen sular; akarsu, göl ve yer altı sularına karışarak mevcut su kay-
naklarına ait sıcaklık ve kimyasal yapının değişmesine neden olur. Sonuç olarak çevre açısından istenmeyen
sonuçlar ortaya çıkar.
Günümüzün en önemli enerji kaynaklarından olan petrol; ulaşım, enerji üretimi, ısınma, bazı sanayi ürün-
lerinin elde edilmesi gibi çeşitli alanlarda kullanılır. Petrolün çıkarılması, taşınması ve işletilmesi süreçlerinde
önemli çevre sorunları meydana gelir. Petrol arama ve sondaj çalışmaları esnasında karalar ile okyanusların
doğal ortamı bozulabilmektedir. Petrol ürünlerinin (motorin, benzin, fuel oil vb.) kullanımı sonucu havada
ciddi anlamda karbondioksit artışı gözlenir. Ayrıca petrolün tankerlerle taşınması esnasında yaşanan kaza,
tedbirsizlik vb. nedenlerle binlerce ton petrol deniz ve okyanuslara karışarak önemli çevre sorunları yaşana-
bilmektedir. Örneğin iki litre ham petrol, denize döküldüğünde futbol sahası büyüklüğünde bir alana yayıla-
bilir. Meydana gelen tanker kazaları, denizin yanı sıra toprak ve havanın da kirlenmesine neden olur (Görsel
4.9). Denize dökülen ve sudan hafif olduğu için yüzeyde kalan petrol, Güneş ışınlarının suyun derinlikleri-
ne ulaşmasını engeller. Bu durum, bahsedilen alanlarda fotosentez olayının gerçekleşmemesine dolayısıyla
suda yaşayan canlıların yaşam alanlarının yok olmasına neden olur (Görsel 4.10).

Görsel 4.9: Tanker kazası sonucu oluşan su kirliliği (Tayland) Görsel 4.10: Petrol sızıntısının neden olduğu su kirliliği sonucu
canlıların zarar görmesi

219