Page 9 - Coğrafya 11 | 4.Ünite

11. Sınıf
ÇEVRE SORUNLARI

Hidroelektrik santrallerde suyun belirli bir yük-
seklikten düşürülmesiyle ortaya çıkan potansiyel
enerjiden elektrik üretilmektedir. Bu santrallerde-
ki faaliyetler esnasında zehirli atık oluşmadığından
enerji üretiminde çevreyle ilgili büyük problemlere
rastlanmaz. Fakat hidroelektrik santrallerin doğal
yaşamı ciddi anlamda tehdit edebilen bir yönünün
olduğu unutulmamalıdır. Örneğin bu santrallerin in-
şaatı esnasında oluşan toz, gürültü, trafik ve hafriya-
tın çevreye olumsuz etkileri söz konusudur. Bunların
yanı sıra barajlı hidroelektrik santraller; bulunduğu
yerdeki doğal, tarihî ve kültürel varlıkların su altın-
Görsel 4.12: Baraj yapım alanı
da kalmasına neden olabilmektedir. Baraj havzasında
bulunan toprak ve bitkilerin sular altında kalmasıyla bölgedeki ekosistemin büyük oranda bozulduğunu söy-
lemek mümkündür (Görsel 4.12).

HABER KÖŞESİ

Büyük Barajların Bedeli Ağır
Dünyanın en büyük hidroelektrik santrallerinden biri olan Üç Boğaz Barajı’nın (Çin) inşaatı sırasında
yaklaşık iki milyon insan evinden taşınmak zorunda kaldı. Ayrıca 2500 bitki ve 300 balık türü, yaşam alan-
larının yok olması tehlikesiyle karşı karşıya geldi. 22 hayvan türü de nesli tükenme tehlikesi altında olan-
lar listesine eklendi. Uzmanlar, baraj nedeniyle nehrin doğal akışı içinde kendi kendine temizlenmesinin
müm kün olmadığını belirtiyorlar. Nehirdeki tortunun baraj duvarında birikmesi sonucu tesisin zarar gör-
me ihtimali gün geçtikçe artıyor. (Basından, 15/11/2011)

Yenilenebilir enerji kaynaklarından olan güneş
enerjisi, temiz ve çevre dostu bir enerji kaynağıdır.
Güneş enerjisi; günümüzde konut, sera ve iş yer-
lerinin ısıtılması, sıcak su temini, tarım ürünlerinin
kurutulması, deniz suyundan tatlı su elde edilmesi
ve elektrik üretimi gibi alanlarda kullanılmaktadır
(Görsel 4.13). Bununla birlikte güneş enerjisinin bazı
olumsuzlukları da söz konusudur. Bunlar; Güneş ışı-
nımının sabit olmaması, depolama gerektirmesi, bu
enerji üretimine dönük geniş alanlara ihtiyaç duyul-
ması ve güneş santrallerine ait masrafların fazla ol-
masıdır.
Görsel 4.13: Güneş paneli (İstanbul)
Rüzgârın kinetik enerjisinden çeşitli şekillerde yararlanılmakla birlikte günümüzde rüzgâr türbinleri
aracılığıyla elektrik enerjisi elde edilmektedir. Temiz ve çevre dostu bir enerji olan rüzgâr, genel olarak ma-
liyeti düşük bir enerji kaynağıdır. Bununla birlikte rüzgârların esme yönünün düzenli olmaması, rüzgâr sant-
ralleri için geniş alanlara ihtiyaç duyulması, rüzgâr türbinlerinin gürültülü çalışması ve kuş ölümlerine neden
olması bu enerji kaynağının neden olduğu olumsuzluklar arasında yer almaktadır.
Jeotermal enerji, temiz ve yenilenebilir özelliğe sahip olup deprem bölgeleri ile volkanik arazilere yakın
yerlerde daha fazla görülmektedir. Bu enerjinin başlıca kullanım alanları; elektrik üretimi, ısıt ma, endüstri ve
sağlık turizmi olarak sıralanabilir. Bununla birlikte jeotermal santrallerden çevreye bırakılan zararlı gazlar ve
çözünmüş mineraller içeren sıcak sular, canlı yaşamını olumsuz etkilemektedir. Örneğin Denizli’de bulunan
jeotermal santrallerden sıcaklıkları 160-240 °C arasında değişen buhar ve sıcak su Büyük Menderes Nehri’ne
bırakılmaktadır. Bu durum, nehirde oksijen yetersizliğine neden olarak ekolojik dengeye zarar vermektedir.
Ayrıca nehre bırakılan sıcak suyun yüksek miktarda zararlı minareller içermesi, burada yaşayan canlıları
olumsuz etkilemektedir.

221