Page 52 - Coğrafya 9 | 1.Ünite

1. ÜNİTE || DOĞAL SİSTEMLER

Yeryüzünde Sıcaklığın Dağılışını Etkileyen Faktörler

Güneş Işınlarının Geliş Açısı

Güneş ışınlarının daha büyük açıyla geldiği alanların sıcaklık
değerleri daha yüksek olurken daha eğik açıyla geldiği alanların
sıcaklığı daha düşük değerler gösterir. Güneş ışınlarının yere düş-
me açısı ise aşağıdaki faktörlere bağlı olarak değişir.
BİLGİ KUTUSU
Enlem etkisi: Güneş ışınlarının yere düşme açısının Ekvator
çizgisinden kutup noktalarına doğru gidildikçe daralması, sıcaklı-
Güneş ışınlarının dik açıyla
ğın Ekvator çizgisinden kutup noktalarına doğru gidildikçe genel
geldiği noktalarda sıcaklık
olarak azalmasına sebep olur.
daha fazla, eğik açıyla geldiği
noktalarda ise daha az olur. Günlük Hareket: Gün içinde, Güneş’in doğuşundan batışına kadar
Bu durumun iki farklı nedeni geçen sürede Güneş ışınlarının geliş açısı sürekli değişir (Görsel 1.50).
vardır. Bunlar:
• Güneş ışınlarının daha
büyük açıyla geldiği nok-
talarda Güneş ışınlarının
atmosferde aldığı yol daha
az olur, bu da ısı kaybını
azaltır.
90⁰
• Aynı miktarda Güneş ışını
demeti dik açıyla geldiği Görsel 1.50: Güneş ışınlarının yere düşme açısının gün içindeki
değişimi
noktalarda daha dar bir
alanı daha fazla ısıtır. Ekinokslarda günün en sıcak anı, Güneş ışınlarının en dik açıyla
Kutup geldiği saat olan 12.00’de değil, 14.00 civarında yaşanır. Bu durum,
atmosferdeki ısı birikimiyle açıklanır.
Eksen Eğikliği: Eksen eğikliği nedeniyle
Atmosfer Ekvator bir noktanın Güneş ışınlarını alma açısı
yıl boyunca sürekli değişir. Bu durum,
dünya üzerindeki bir noktada sıcak-
lığın yıl boyunca değişmesine neden
Kutup olur. Özellikle orta enlemlerde yer alan
noktaların sıcaklığında yıl içinde belirgin
değişimler yaşar. Ayrıca eksen eğikli-
ği, aynı anda farklı yarım kürelerde
Görsel 1.51 Yarım kürelerde
birbirine zıt mevsimlerin yaşanması-
aynı anda farklı mevsim yaşanır.
na neden olur (Görsel 1.51).
Yer Şekilleri (Eğim ve Bakı): Güneş ışınlarının yere düşme açı-
sını etkileyen bir diğer faktör de yer şekilleridir. Yer şekillerinin
eğim durumuna bağlı olarak Güneş ışınlarının düşme açısı değişir
(Görsel 1.52).

Görsel 1.52: Eğimin Güneş ışınlarının düşme açısına etkisi

98
ı ı| |ı ı